Er zijn weer heel wat boeken voorbij gekomen de afgelopen weken. Ik heb genoten van Luister van Sacha Bronwasser. Geweldige stijl, boeiende thematiek, een echte aanrader. Geen wonder dat ze al maanden in de top10 staat. Dit boek moet het echt hebben van mond-op-mondreclame, want de vormgeving vind ik abominabel. Ik krijg heel erg veel zin in haar vorige boek Niets is gelogen.

In Niets is gelogen van Sacha Bronwasser opent de Nederlandse kunstjournalist Gala Versluis een tentoonstelling in Kortrijk en maakt ze kennis met de flamboyante arts en mecenas Pé Derkinderen. Een samengeraapt gezelschap gaat met hem op pad voor een ontspannen nazit, maar de avond verloopt heel anders dan gedacht. Door een intense gebeurtenis staat iedereen op scherp. Achteraf blijkt echter dat elke aanwezige het moment anders heeft beleefd; de herinnering is een onbetrouwbare, grillige bondgenoot. Het maakt een precieze reconstructie onmogelijk.

De kunstenaar, de bankier, de gynaecoloog, de galeriehouder, de journalist en de adviseur ervaren ieder de gevolgen van wat zich op deze avond heeft afgespeeld. Hun verhouding tot elkaar, hun ideeën over leven en dood en de rol van kunst kunnen niet hetzelfde blijven.

Met Niets is gelogen heeft Sasha Bronwasser, kunsthistoricus en lange tijd recensent voor de Volkskrant, een ideeënrijke, beeldende roman geschreven waarin oorzaak en gevolg samenvallen, uniek in taal en compositie.

Verder ben ik redelijk ver gevorderd in Aan ons vooraf van Giorgio Fontana, maar gek genoeg ben ik er ineens mee gestopt. Net te veel bekende thema’s van de Italiaanse geschiedenis?? ik weet het niet. Het boek werd de hemel in geprezen.

Het boek wat daarna kwam De kwetsbaren van Sigrid Nunez heb ik zelfs na 30 pagina’s weggelegd. Dat gebeurde niet met het nieuwe boek van Ilja Leonard Pfeijffer Alkibiades. Ondanks de ongelofelijke lange ingewikkelde zinnen waar ik even aan moest wennen greep het me wel meteen en ga ik er zeker in door. Wat een eruditie, wat een verbeelding, echt heel bijzonder. Ik weet nog dat ik Pfeijffer voor het eerst las met het boek Het grote baggerboek, wat een taalrijkdom. En nu kan ik alweer naar de bibliotheek om twee boeken op te halen (ik had er 10 in de reservering staan!!) Christos Chomenidis Niki en David Grann, De maand van de bloemendoder.

In 1920 zijn alle Amerikaanse indianenstammen naar een klein grondgebied verdrongen. Zo ook de Osages. Ze leven in de marge van de samenleving, totdat olie wordt gevonden op hun reservaat in Oklahoma. Plotseling zijn ze het rijkste volk ter wereld. Ze kopen auto’s, bouwen grote huizen en laten hun kinderen studeren aan Europese universiteiten.
Vervolgens worden de Osages een voor een vermoord. Het dodental blijft opgelopen en de zaak komt bij de recent opgerichte FBI terecht. De FBI verknoeit de zaak echter volledig en de jonge FBI-directeur J. Edgar Hoover vraagt Texas Ranger Tom White om de zaak op te lossen. White stelt een undercoverteam samen dat een gruwelijk complot op het spoor komt.

David Grann heeft jaren onderzoek gedaan naar de moordzaak. De maand van de bloemendoder is niet alleen een spannend relaas over een reeks koelbloedige moorden; het onthult ook de schrijnende desinteresse van een samenleving in het lot van de inheemse Amerikaanse volkeren, waardoor de moordenaars zo lang ongestoord hun gang konden gaan.

 Toon minder

Ik las vanmorgen in de Volkskrant een interview met twee politicologen die zich bogen over de onverwachtse uitkomst van de verkiezingen in november. Een opmerking van politicoloog Tarik Abou-Chadi ‘in dat opzicht is links wel schuldig . Al heel lang bedrijft het geen klassenpolitiek meer. In de jaren 60/70/80 beloofden de sociaal-democraten veel meer verandering. Ze hadden een vijand waartegen ze campagne voerden, het kapitalisme’. En hij zegt ook dat omdat de sociaal-democraten een technocratische stijl hebben aangenomen als een deel van het establishment worden gezien. Daardoor is er een vacuüm ontstaan waarin radicaal-rechts een nieuw klassen-narratief heeft kunnen creëren.

In België is momenteel iemand actief die het wel lukt om een nieuw narratief te ontwikkelen voor links. Ik las een maand geleden in de Groene Amsterdammer over de Belg Paul Mertens, waar ik heel enthousiast van werd. Hij heeft al 9 boeken op zijn naam staan waarin hij kritische academische analyses van het mondiale kapitalisme weet te vertalen in opzwepende publieksboeken door ze te illustreren met goedgekozen voorbeelden van gewone burgers die in opstand komen. In 2008 begon zijn strijd tegen het kapitalisme in het boek Op mensenmaat , waarin hij laat zien wat er mis is met een economie en een politiek die op de leest van het grootkapitaal is geschoeid. Met zijn boek Hoe durven ze? waarin hij een aanval doet op de technocraten van Brussel met hun genereuze reddingsactie van banken en financiële instellingen (een verpauperingsmachine voor de werkende klasse) werd hij een BB, bekende Belg (het boek werd omgezet in een vijfdelige web-serie). Tussendoor schreef hij nog Graailand (over belastingontduiking) en Ze zijn ons vergeten (over ‘de onmisbaren die in de coronajaren het meest te lijden hadden). En nu is er zijn nieuwste boek Muiterij (0ver hoe het mondiale kapitalisme de belangen van de bezittende klasse dient en die van de werkende klassen schaadt) waarin hij weer pleit voor de strijd die voor de werkende klassen overal hetzelfde is en die dus mondiaal moet worden…’Als we de muiterij van het noorden de hand kunnen laten geven aan de muiterij van het zuiden, en andersom, kunnen we de wereld doen laten kantelen in de democratische, sociale en ecologische richting die onze planeet nodig heeft’. Ik ben natuurlijk meteen naar de bibliotheek gerend om dat boek te halen, maar de naam Paul Mertens kwam niet eens in het bestand voor!!! Verder legt het boek ook goed uit waarom extreem rechts zo aantrekkelijk is geworden overal in Europa (vals gemeenschapsgevoel, bieden van zekerheden). Het kapitalisme is er op gericht om de mensen klein te maken, zich breekbaar te laten voelen, eenzaam ook. De arbeidersbeweging is bedoeld om om dat te bestrijden, zonder jou zou alles niet bestaan. Dus moeten we klassen weer terug voorop zettenen daar het narratief omheen plooien. Er moet weer gehamerd op het aambeeld van de klassenstrijd…We moeten naar een ander systeem. Nou ja, ik zou zeggen, lees dat artikel van Ewald Engelen in nummer 4 van de Groene in de serie Vroedkundigen van het nieuwe. Jammer dat ik daar niets van teruglees in het artikel vandaag in de Volkskrant. Misschien moet ik het boek maar zelf gaan kopen.

Wat heb ik wel gelezen de afgelopen weken; Wie het mooist valt van Sara Novic (0ver de gevolgen van de oorlog in voormalig Joegoslavië), Onlusten van J.G. Farrell (in gestopt, geen zin in oorlog Engeland/Ierland), Monika Helfer Bagage (mooi over invloed familie op een leven) en als laatste een verrassend boek De wereldwandelaars, een verbond van idealisten van Wim Willems. Dat is mooi, ik ben begonnen met een idealist en ik eindig met een boek waarin het idealisme nog hoogtij vierde. Heel leuk om te lezen, vanavond verder….

Ze werden voor een dubbeltje geboren. Geestdriftige jonge mannen en vrouwen, twintigers, afkomstig uit volkswijken in Den Haag, Delft en Amsterdam. Ze vonden elkaar in hun idealen: geheelonthouders waren ze, vegetariërs, pacifisten, strijdend voor sociale gelijkheid en op zoek naar vrijheid in de natuur. Ze noemden zichzelf ‘wereldwandelaars’, en in de zomer van 1911 vertrokken ze vanaf de Dam voor een voetreis van jaren. Onderweg deden ze voor kranten en tijdschriften verslag van hun avonturen – tot de Grote Oorlog uitbrak en de kleine karavaan in Palestina met een schok tot stilstand werd gebracht.
Wim Willems, zelf opgegroeid in een arbeidersgezin, reconstrueert de strijd die de vrienden moesten voeren om los te breken uit het milieu waarin ze opgroeiden. Hij volgt de reizigers niet alleen op hun tocht door Europa en het Midden-Oosten, maar gaat ook op zoek naar de bronnen van hun idealisme en laat zien hoe het hun verging toen ze ouder werden.
Zijn idealen, hoe vurig beleden ook, wel bestand tegen de tand des tijds?

Even om wat te delen met mensen die zich niet op de hoogte houden van de dingen rondom KI. Dit is wat ik de afgelopen weken heb bijgeleerd over terminologie bij KI (de Volkskrant van 20 januari)

AGI: Artificial General Intelligence; een vorm van AI die de mens op (bijna) alle vlakken overstijgt, P(doom); de kans dat AI de mensheid vernietigd, X-risk; existentieel risico als gevolg van de komst van AI, het ultieme risico, het verdwijnen van de mensheid, AI-pocalyps; het idee dat de mens naar de afgrond stevent als gevolg van de komst van AGI, Effectief altruïsme (EA); beweging die maximaal goed wil doen. Omdat veel EA’ers geloven dat AI het einde van de mensheid betekent, willen ze AI aan banden leggen, Effectief accelerationisme (e/acc), blind geloof in versnelling van de technologie, het tech-optimisme, Posthumanisme, het idee dat de huidige menselijke vorm gelimiteerd is, aanhangers vinden het een logisch gevolg dat een non-biologisch bewustzijn uiteindelijk de mens vervangt, Longtermisme; ethische filosofie die het belang benadrukt van het overwegen van langetermijngevolgen van onze acties en beslissingen, onder AI-ethici vaak ook gebruikt als pejoratief, Tescreal; verzamelnaam van AI-ethici om de invloed van rijke (en problematische) denkbeelden van veel AI-investeerders en ondernemers te duiden (acroniem voor transhumanisme, extropisme, singularisme, cosmisme, rationalisme, effectief altruisme en longtermisme.

En ook nog; De paperclip van Bostrom; hierin stelt de filosoof Bostrom zich een superintelligente AI voor die als taak heeft, zo veel mogelijk paperclips te produceren. De doelstellingen van deze AI kunnen vervolgens in conflict komen met die van de mensheid omdat beide entiteiten strijden om dezelfde grondstoffen. Om zijn taak te volbrengen zou de AI kunnen besluiten de mensheid uit te schakelen. De paperclip van Bostrom staat inmiddels symbool voor het X-risico van AI.

Iedereen was enthousiast over Philip Claudel‘s Grijze zielen en Schemering. Minpuntje was dat als je de boeken achter elkaar las je het gevoel kreeg dat je hetzelfde boek las. Het boek voor de volgende boekenclub wordt Ghassan Kanafani, Mannen in de zon. Een boek over de Palestijnse problematiek. het boek kreeg afgelopen week 5 sterren. Agnes stelt voor dat we elke keer een persoon probeert aan de hand van 6 criteria, te weten: Thema, motief, Titel, Structuur, Tijd en ruimte, Schrijfstijl een boek te lezen. Voor de volgende keer ben ik dat.

Begin jaren ’50. In de woestijn tussen Irak en Koeweit staat een grote vrachtwagen stil. In de lege watertank zitten drie Palestijnse mannen, happend naar adem. De chauffeur, ook een Palestijn, is uitgestapt bij een douanepost. Terwijl de temperatuur in de watertank oploopt, probeert hij toestemming te krijgen verder te rijden. De drie mannen, die elk een generatie Palestijnen vertegenwoordigen, hebben één gemeenschappelijk doel: de ellende in de vluchtelingenkampen ontvluchten en in Koeweit een beter leven opbouwen. ‘Mannen in de zon’ (1963) is het verhaal van Palestina, van de Nakba (de verdrijving van de Palestijnen in 1947-1949) en het vluchtelingenvraagstuk, vandaag de dag actueler dan ooit. Met Mannen in de zon vestigde Ghassan Kanafani voorgoed zijn naam, niet alleen in de Arabische wereld, maar ook in Europa en Amerika Ghassan Kanafani werd in 1936 geboren in Akka. In 1948 vluchtte zijn familie naar Libanon en vestigde zich uiteindelijk in Syrië. Kanafani was leraar, journalist en schrijver. Daarnaast was hij actief in het Palestijnse verzet. Tot zijn dood in 1972 was hij woordvoerder van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP) van George Habash. Kanafani geldt als de pionier van de Palestijnse verzetsliteratuur.

Andere vermeldingswaardige boeken waren: Georgi Gospodinov Schuilplaats voor andere tijden, Marc Daniel van Biemen, Violist, spelen en leven in het Koninklijk Concertgebouworkest, Mathieu Segers, Reis naar het continent, Nederland en de Europese integratie 1050 tot heden en Grip van Stephan Enter.

Verder nog Nicolas Mathieu, Connemara ) was al eerder voorbij gekomen, Marja Pruis, Huiswerk, Michel de Montaigne, De essays, David Gramm, Schipbreuk van de Wager, een bloedstollend verhaal over muiterij, waanzin en een strijd op leven en dood (ga ik zeker lezen).

Op 28 januari 1742 spoelde een bouwvallig schip aan op de kust van Brazilië. In het ruim bevonden zich dertig uitgemergelde mannen, overlevenden van de bemanning van HMS The Wager. Een Brits schip dat in 1740 uit Engeland was vertrokken voor een geheime missie. Tijdens de achtervolging van een Spaans galjoen verging het schip in slecht weer voor de kust van een verlaten eiland vlak bij Patagonië. Na maanden van ontberingen slaagde de bemanning erin van wrakhout een boot te maken. Meer dan honderd dagen doorkruisten zij de woeste zeeën. Bij terugkomst in Engeland werden ze onthaald als helden.

Zes maanden later landde een ander, nog bouwvalliger vaartuig op de kust van Chili. Aan boord bevonden zich drie schipbreukelingen van diezelfde HMS The Wager. Maar zij vertelden een heel ander verhaal van wat zich na het vergaan van hun schip had afgespeeld. De dertig matrozen die eerder in Brazilië aan land waren gekomen, waren volgens hen geen helden, maar muiters. Terwijl de beschuldigingen van verraad en moord over en weer gingen, riep de Admiraliteit een krijgsraad bijeen om te bepalen wie de waarheid sprak. Het werd een kwestie van leven of dood – wie door de rechtbank schuldig werd bevonden, zou worden opgehangen.

Verder wordt nog de vierdelige serie Niemand die het ziet op NPO 2 van Huib Modderkolk vermeldt als te bekijken waard (een vervolg op zijn boek Het is oorlog, maar niemand die het ziet) en de serie Magellan op Arte.

Vanochtend las ik een leuk artikel in de Volkskrant naar aanleiding van het boek van Dik van der Meulen en Alexander Reeuwijk, Mesjogge bezitsdrang, brieven van twee boekenverzamelaars. De verzamelaars kunnen steeds minder naar antiquariaten omdat die in grote getalen ten onder gaan en moeten uitwijken naar boekwinkeltjes.nl en bol.com. Alleen al in Bredevoort, zijn er van 50 antiquariaten nog maar een paar over. De oorzaak voor dit fenomeen is even simpel als schrijnend, de huren van panden zijn te hoog. Des te opvallender is de stad Deventer die nog in het bezit is van 6 antiquariaten omdat de prijzen daar beduidend lager liggen dan in steden als Amsterdam, Rotterdam, den Haag enz. Maar het aardige is dat in Deventer 30% van de bezoekers van de antiquariaten onder de 30 is die op zoek is naar Engelse literatuur. En het grappige is dat ik me dat fenomeen ineens opviel het laatste half jaar in de kringloopwinkel waar ik werk. We hadden een enorme partij Engelse boeken binnen gekregen en de boeken voor jongeren vlogen de deur uit (bijvoorbeeld de boeken van Darren Shan die een noodloot serie schreef). De ouderen titels lopen minder goed, maar zodra we moderne schrijvers binnen krijgen verkopen die goed en weten jongeren die te vinden. In het artikel werd niet vermeld dat steeds meer mensen/verzamelaars de kringloop boekwinkels ontdekken als alternatief. Heerlijk neuzen in volstrekt willekeurige collecties. En onder jongeren schijnt er toch ook nog steeds verzameld te worden, getuige de prijs die dit jaar voor het eerst wordt uitgereikt door de Amsterdam International Antiquarian Book Fair aan jongeren onder de 30 die een verzameling opbouwen rondom een thema. Ues boekenclub heeft ook als vast onderdeel een verzamelaar met zijn collectie, regelmatig een hele leuke verrassing. Ik heb ooit bedacht dat als antiquariaat De Alkenaer op het Ritsevoort er mee zou stoppen ik die graag zou overnemen. Ik kom er nog steeds regelmatig als ik iets zoek wat ik nergens kan vinden. Het meest recent Joachim Storig Geschiedenis van de filosofie in 2 delen. En tot mijn grote blijdschap is de winkel recentelijk gedeeltelijk overgenomen en uitgebreid met een ruimte voor debat, lezingen en voorstellingen. Ze vragen nog vrijwilligers dus wie weet of ik me daar aan ga melden. Ik raad Alkmaarders aan om eens op de website te gaan kijken want de lezingen zijn betaalbaar, actueel op goede tijden (zondag namiddag).

Ik had de afgelopen 6 weken geen blog geschreven maar hier een paar titels die door mij zijn gelezen de afgelopen tijd; Fernando Arrabal, Baal Babylon,heel fasinerend over zijn verknipte jeugd in Spanje (het ultieme boek over wreedheid staat er in het voorwoord), Baltasar Gracian, Handorakel of de kunst der voorzichtigheid uit 1647 maar nog zo toepasbaar alsof het gisteren geschreven is, De halfbroer van Lars Saabye Christensen (met veel plezier gelezen, over een verknipt gezin waar veel om te lachen valt). En ik ben nu bezig met de biografie over Michel de Montaigne van Sarah Bakewell,Hoe te leven, een leven van Montaigne in een vraag en twintig antwoorden (had ik zo maar eens zin in).

Stoïcisme, scepticisme, humanisme, geschiedenis en meer. Als je interesse hebt in deze onderwerpen, zal het je goed doen om dit boek te lezen. Sarah Bakewell’s take op Montaigne is een prachtig startpunt. Een intrigerend figuur, die zijn rijke leven heeft vastgelegd in zijn Essay’s. Sarah Bakewell combineert dit met het tragische tijdperk waarin hij leefde en de daaropvolgende eeuwen met betrekking tot zijn werk. Doordat de namen, woorden, data en illustraties van tijdsgenoten uitvoering worden gebruikt, geeft het een aangename, realistische, visuele ervaring van het 16e eeuwse Frankrijk. Geteisterd door burgeroorlogen, plaag, wetteloosheid. In andere woorden: tragedie.

De reacties op het boek Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr leverdeverschillende levendige reacties op. Van groot leesgenot tot te Amerikaans in de karakters of te veel een constructie. Wel heel bijzonder, vanaf 2 november is er een serie op Netflix, gebaseerd op dit boek. De recensie daarover afgelopen zaterdag in de Trouw was matig, wel heel spannend met veel cliffhangers. Ik ga de serie zeker kijken. De volgende boekenclub lezen we twee boeken van Philippe Claudel, Grijze zielen en Schemering, zijn nieuwste boek.

Boeken die verder aan de orde kwamen en de moeite waard zijn: Cees Nooteboom, Rituelen (superieure roman), Ken Follett, Pilaren van de aarde (deel van een trilogie (of nog meer??) Brug naar de hemel en Het eeuwige vuur), Arnon Grunberg, De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood (essays over de huidige vluchtelingenproblematiek), Benjamin Labatut, De maniac (biografie van Johnny von Neumann), Het graf van de wever Seumas O’Kelly (juweeltje), Philip Blom, De opstand van de natuur (superleuk, wat er op het spel staat momenteel), Alles moet mooi zijn aan de mens, Sasha Marianna Salzmann, De violist van Marc Daniel van Diemen, Saskia Noort, De nazaten (alleen leuk omdat het grotendeels in Bergen en Bergen aan zee speelt). Brett Easton Ellis, Scherven, Irene Vallejo, Papyrus, de geschiedenis van de wereld in boeken, Raynor Winn, De wilde stilte (een mooi verhaal, vervolg op Het zoutpad).

Briljant boek.’ – Neue Zürcher Zeitung Hoe kan men ‘glorieus’ zijn in een land waar corruptie en onderdrukking heersen, waar alleen diegenen overleven die zich onderwerpen aan het regime? Hoe moet men deze ervaring te boven komen als er niet over gesproken wordt, zelfs niet na de emigratie en zelfs niet met de eigen dochter? ‘Wat zien ze als ze met hun Sovjet-ogen door de gordijnen naar de binnenplaatsen en straten van een Oost-Duitse stad kijken?’ vraagt Nina als ze denkt aan haar moeder Tatjana en haar vriendin Lena, die halverwege de jaren negentig Oekraïne verlieten, in Jena strandden en daar opnieuw begonnen. Lena’s dochter Edi vraagt er al lang niet meer naar, ze wil niets met haar afkomst te maken hebben. In Alles moet mooi zijn aan de mens vertelt Sasha Marianna Salzmann over tijden van omwenteling, van de ‘vleesmolen-tijd’ van de perestrojka tot het huidige Duitsland; hoe systemen desintegreren en mensen worden meegesleurd in de maalstroom van gebeurtenissen. Salzmann volgt vier levens en traceert vol empathie en met grote intensiteit de onverbrekelijke verstrengeling van generaties, door tijd en ruimte heen. ‘Mooier kun je niet vertellen over de pijn van wat verloren is gegaan.’ – Deutschlandfunk Kultur. Ik kreeg hier wel zin in.

Een duizelingwekkende, caleidoscopische roman over de vernietigende chaos die schuilt in de geschiedenis van computers en AI.

Johnny von Neumann was een enigma. Als jonge man verbijsterde hij zijn omgeving met zijn monomane jacht op de onwrikbare grondslagen van de wiskunde. Maar toen zijn geloof in dit allesomvattende systeem afbrokkelde, begon hij zijn wonderbaarlijke intellect in te zetten voor de machthebbers. Terwijl hij ondoorgrondelijke computersystemen ontwierp, en daarmee hielp bij de ontwikkeling van de atoombom, begaf zijn werk zich steeds meer op gebieden die buiten het bereik van menselijk begrip en controle lagen.

In De MANIAC vervlecht Benjamín Labatut feit met fictie in een sprankelende reis naar de randen van het rationele denken. Het verhaal gaat terug tot het conflict in de vroege twintigste eeuw over tegenstrijdigheden in de natuurkunde en tot de vooruitgang in vormen van kunstmatige intelligentie die de mens overtreffen. Dit is een verbijsterend verhaal over de waanzinnige dromen van de rede.

Verder werd nog getipt Ancient Apocalypse (moet rond 12.800 jaar gebeurd zijn en daar is en grote beschaving ten onder gegaan( op Netflix), in recensies wordt deze serie totaal de grond ingeboord. Omdat ik zoveel van de gebouwen waar hij langs gaat heb gezien (Mexico, Malta, Turkije)vond ik het heel leuk om te zien. Over het wetenschappelijke gehalte laat ik me maar niet uit.

De grote lichamelijke afbraak is nu echt begonnen. Over twee weken heb ik een staaroperatie en over drie maanden een nieuwe rechterheup. Het was de laatste tijd niet meer te doen met de pijn, het lopen werd een obstakel. Ik zie er niet alleen maar tegen op want het lijkt me heerlijk om weer zonder bril aan het verkeer deel te nemen en zonder pijn mijn schoenen aan te trekken. Het schrikbeeld van een moeder die niet naar de oogarts durfde en de laatste tien jaar blind is geweest zorgt dat ik er ook naar uit kijk. Ik moet het dan twee keer wat rustiger aan doen en heb veel tijd om te lezen en podcasts te luisteren. De afgelopen maand heb ik weer verschillende boeken terzijde geschoven. Dat waren, Martin Bossenbroek, De Zanzibardriehoek, een slavernijgeschiedenis 1860-1900 (het vorige van van Bossenbroek De Boerenoorlog was geweldig, maar dit boek boeide me minder), verschillende boeken van Sergej Dovlatov, Omtrekkende bewegingen (die Russische getormenteerde ziel kan me gestolen worden op dit moment) en als laatste gek genoeg Gerard Reve Op weg naar het einde. Het deed me veel te gedateerd aan, zijn humor blijft overeind maar zijn visie op dingen niet.

Wat ik wel in een adem heb uitgelezen was het nieuwe boek voor de boekenclub Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr. Het was mij af en toe iets te technisch (het belang van de radio voor de tweede wereldoorlog), maar het gegeven dat mensen over de hele wereld door dit medium met elkaar werd verbonden is prachtig uitgewerkt en het (over)leven van een blinde in een vijandige wereld was echt ontroerend mooi. Alhoewel het label ‘mooiste boek van de afgelopen 125 jaar’ op mij wat vreemd overkomt). Je realiseert je dat het internet ook met die boodschap is begonnen, het verbinden van mensen en ik geloof dat we dat ondanks alles niet moeten vergeten. De wereld is toch kleiner geworden. Een verassing was het boek Papyrus, een geschiedenis van de wereld in boeken van Irene Vallejo. Ik had het eigenlijk niet op mijn wensenlijstje staan maar het kwam op mijn pad, ik begon te lezen en kon er niet meer mee ophouden. De uitspraak van mijn destijds nieuwe directeur in de bibliotheek in 2006 dat we over tien jaar in een boek-loze bibliotheek zouden werken klonk mij toen al iets te populair in de oren. de huidige minister van cultuur Uslu zet de bibliotheken weer op de kaart door extra geld ter beschikking te stellen. Ik heb er in die toen jaar dat ik columns schreef genoeg over gezegd. De bibliotheek is zo’n beetje nog de enige plek je iedereen kan ontmoeten, jong en oud, rijk en arm, hoog en laag. Een heerlijke plek om te werken.

Een krachtige ode aan het geschreven woord. Vallejo legt op fascinerende wijze verbanden tussen de moderne tijd en oude teksten en mythen.

Het boek is een van de mooiste uitvindingen ter wereld. Met een boek kunnen woorden door tijd en ruimte reizen, en kunnen we kennis opdoen over wat zich bijvoorbeeld wel dertig eeuwen geleden heeft afgespeeld.

Irene Vallejo neemt de lezer mee op reis door het leven van dit fascinerende gebruiksvoorwerp. Er zijn haltes op de route bij de slagvelden van Alexander de Grote en bij de villa van Papyri ten tijde van de uitbarsting van de Vesuvius, bij de eerste bekende bibliotheken en werkplaatsen waar manuscripten werden gekopieerd en bij de kampvuren waar verboden boeken brandden. Onderweg verbindt Vallejo klassieke werken met de duizelingwekkende moderne wereld en hedendaagse debatten: Aristophanes en de rechtszaken tegen cartoonisten, Sappho en de literaire stem van vrouwen, Seneca en politiek.

Papyrus is een ongelooflijk avontuur met in de hoofdrol duizenden mensen die door de eeuwen heen het voortbestaan van het boek hebben gewaarborgd: verhalenvertellers, kopiisten, illustratoren, vertalers, straatverkopers, leraren, spionnen, rebellen, nonnen, slaven, avonturiers en boekverkopers. Het is een prachtige, wervelende ode aan het geschreven woord die laat zien hoe individuele levens en maatschappijen worden beïnvloed en gevormd door boeken.

We waren allemaal niet echt enthousiast over het boek van de Senegalees Franse Mohamed Mbougar Sarr, dat zo alom werd geprezen en grote prijzen kreeg. Er zaten wat mooie gedeelten in maar het cultuurverschil tussen het magische Afrika en de nuchtere westerling was te groot (alhoewel een paar van ons daar soms wel in mee konden gaan). Het volgende boek wordt Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr (het mooiste boek van de afgelopen honderd jaar??). Hopelijk levert dit boek een betere leeservaring op. De volgende boekenclub is vrijdag 27 oktober bij Tineke.

Andere boeken die werden gelezen en die de moeite waard zijn: Olga Tokarczuk, Jaag je ploeg over de botten van de doden (boekenclub waardig), Graaf in Moskou van Amor Towles, Joep Dohmen, Iemand zijn; filosofie van de persoonlijke vorming (voor mensen in het onderwijs), Bart van loo, Napoleon, de schaduw van de revolutie, Gijs Wilbrink De beesten (wordt als e-book toegestuurd door Gjalt), Eva Menasse, Dunkelblum zwijgt……

Een ongekend knappe roman.’ ***** – de Volkskrant Een klein stadje met een groot geheim: achter de keurige façade van het Oostenrijkse grensstadje Dunkelblum gaat het verhaal van een gruwelijke misdaad uit de nadagen van de Tweede Wereldoorlog schuil. Op de hoogte van deze gebeurtenis, en zwijgend over daad en daders, zijn de oudere Dunkelblumers sinds jaar en dag met elkaar verbonden. In de broeierige augustusmaand van het jaar 1989, terwijl aan de andere kant van de nabijgelegen grens met Hongarije al honderden DDR-vluchtelingen staan te wachten, verschijnt er een geheimzinnige bezoeker in het stadje. Plotseling volgen de gebeurtenissen elkaar in snel tempo op: op een akker aan de rand van de stad wordt een skelet opgegraven en er verdwijnt een jonge vrouw. Op geheimzinnige wijze duiken sporen van het oude misdrijf op, en de Dunkelblumers worden geconfronteerd met een verleden waarvan ze dachten dat het al lang voorbij was. ‘Een even ingenieuze als intrigerende satire over schuld en stilzwijgen.’ – Het Parool ‘Geweldige roman.’ – NRC Handelsblad ‘Groots én geestig.’ – Trouw ‘Een waanzinnig boek, het is één grote spanningsboog. Als je de eerste alinea leest, ben je meteen verkocht.’ –

Verder Sarah Winman, Stilleven, Nicholas Mathieu, Connemara, Cathalijne Boland Reuchlins reis, de Holland-Amerika lijn en de landverhuizers, Rutger Bregman, Gratis geld voor iedereen, Elsa Morante Het eiland van Arturo, Mariana Mazzucato Moonshot en Sascha Bronwasser.

Verder kwam nog voorbij de documentaire De zaak Schaap (de frauderende landsadvocaat Frank Oranje), en Nothing lasts forever (over de diamanthandel), de film Corpus Christi. Misschien een idee om elkaar vaker via de app wat tips door te geven over goede films, documentaires enz. Mij tip, De VPRO-gids!!

Dit stuk ga ik voor de tweede keer typen. Mijn host is overgegaan in een andere host (groter?, beter?) en ineens kon ik niet meer automatisch inloggen. Na lang bellen en wat begeleiding is het toch weer gelukt om in te loggen. Maar mijn vorige stuk over internetfraude, waaraan ik mijn gelezen boeken had toegevoegd, was ineens gedeeltelijk verdwenen. Oké, je niet meer opwinden en gewoon een tweede poging doen. Als ik lees over de computerproblemen bij bijvoorbeeld de belastingdienst vraag ik me af of ze niet eens kunnen stoppen met al die updates en veranderingen. En over de horror die ons nog te wachten staat als het ze niet lukt om binnen drie jaar het systeem te moderniseren zullen we maar niet wakker gaan liggen. Ik mis af en toe mijn werk wel met zijn jaarlijkse cursussen waardoor je een beetje bij bleef. Ik beluisterde gisteren een podcast van FTM waarin gesproken werd over de fraude bij Cumex. De truc is om alles zo ingewikkeld te maken dat niemand het meer snapt en zij lekker hun gang kunnen gaan. Terecht merkte Eric Smit op de belastingdienst idioot veel werk maakte van de toeslagen controle, maar dit soort dingen die veel meer geld zouden opleveren(27 miljard!! volgens FTM), laten liggen. Witte-boorden criminaliteit loopt veel minder gevaar dan de arme sloebers. Dat zal ook wel nooit veranderen. Maar nu over naar mijn gewone onderwerp, de gelezen boeken.

Ik ben in verschillende boeken begonnen en er weer mee gestopt omdat het niet boeide, te zwaar was of te moeilijk. Emotioneel te zwaar was Het concentratiekamp aan de Paradijsstraat van Stanislav Aseyev. De gruwelijkheden van de Russische kampen die na 2014 in het Donbas gebied werden opgetuigd voor tegenstanders van de Russen. Te moeilijk was Moonshot, grootse missies voor onze economie en samenleving van Mariana Mazzucato. Niet boeiend (te anekdotisch) genoeg was het boek De man die zijn hoofd verloor van …..

Wel heel boeiend waren de boeken Connemara van Nicolas Mathieu, een ‘meesterlijke generatieroman”, klopt wel, Doe zelf normaal, menselijk recht in tijden van datasturing en natuurgeweld. van Maxim Februari, een boek dat iedereen zou moeten lezen, Naar het paradijs van Hanya Yanagahiri, een dystopische visie over de wereld in 2095 (met mensen die koeltepakken dragen omdat het zo heet is geworden!!!!). Maar het meest was ik geboeid door Schipbreuk der beschavingen van Amin Maalouf. wat iedereen moet lezen die iets meer wil sappen over het Midden-Oosten.

Al meer dan een halve eeuw reist Amin Maalouf de wereld rond en geeft hij zijn ogen de kost. Hij groeide op in de wereldse en welvarende steden Beiroet en Caïro, en zag hoe die steeds meer in de greep kwamen van religieuze radicalisering, nationalisme en geweld. Hij was in Saigon aan het einde van de Vietnamoorlog, en in Teheran toen de Islamitische Republiek werd uitgeroepen. Vandaag staan we, vreest hij, op de drempel van een wereldwijde schipbreuk, die alle domeinen van de beschaving treft. Amerika verliest elke morele geloofwaardigheid. Europa riskeert uiteen te vallen. De Arabische wereld zinkt weg in een diepe crisis met rampzalige gevolgen voor haar bevolking en voor de hele planeet. Om nog maar te zwijgen van de ernstige bedreigingen op het vlak van klimaat, milieu en gezondheid waar de aarde mee wordt geconfronteerd en die alleen kunnen worden aangepakt door middel van wereldwijde solidariteit. En laat het daar nu net aan ontbreken. Het is hoog tijd, vindt Maalouf, dat de mensheid zich de juiste vragen stelt, en er een antwoord op probeert te formuleren. In Schipbreuk der beschavingen treedt Maalouf op als geëngageerd toeschouwer en denker, als iemand die zijn eigen, persoonlijke ervaringen koppelt aan reflecties over een steeds veranderende wereld.

Als laatste nog even het boek waarin ik van de week ben begonnen, Charles Darwin, De reis van de Beagle. Ik had zo genoten van de biografie van Alexander von Humboldt dat ik hier ook zin in kreeg. Darwin was ook enorm geïnspireerd door von Humboldt.