Hoe is het mogelijke dat ik twintig keer in Spanje ben geweest en nooit Valencia heb bezocht. Ik zat altijd in de hoek Madrid, Extremadura, Galicië en het zuiden. Nadat Valencia het Calatrava project heeft voltooid (Ciudad de las artes y sciencias) bijna 15 jaar geleden is de belangstelling van de Nederlanders verlegd van Barcelona naar Valencia. En wat een heerlijke stad. De fantastische stranden en door de hele stad als een slang De Jardin De Turia, dat maakt een stad toch veel leefbaarder. Nadat in 1956 de rivier de Turia enorme schade aanrichtte en vele doden eiste werd de rivier verlegd en de oude rivierbedding omgetoverd tot een groot park met veel sportvelden. Iedere Valenciaan kan de stad ontvluchtten en heeft op loopafstand een heerlijk park. Want behalve de Tuin van Turia zijn er door de hele stad nog vele fijne parken. Een enorme attractie was ook de fietsmogelijkheden. Door de hele stad loopt een, afgescheiden van het overijke verkeer, rode lint voor de fietsers. En als je niet wilde fietsen kon je heel goedkoop taxi’s nemen. Ik heb heel wat zitten babbelen met diverse taxichauffeurs. Economisch is de situatie in Spanje nog steeds heel slecht. Een taxichauffeur was voor de crisis van 2008 buschauffeur geweest, een ander treurde over het feit dat zijn dochter in Duitsland was gaan werken en dat hij zijn kleinkinderen niet op zag groeien en Duitsertjes zag worden. Als voorbereiding op de reis had ik, naast het consulteren van een collega die de stad goed kent, het boek van Jan Brokken Stedevaart gelezen, waarin hij zijn bezoek aan Valencia beschrijft.

We hebben ontzetten genoten van de stad en de omgeving (oa Xativa (het mooiste kasteel wat ik ooit heb gezien zie boven) en Albufera met zijn rijstvelden) maar er was toch een rouwrandje aan de reis vanwege ziek en zeer om me heen, waardoor we voor het eerst in 23 jaar met zijn drieën de reis maakten in plaats van met zijn vieren. . Tijdens de reis overleed ook nog een goede vriend, waarvan ik gisteren afscheid heb genomen.

Ik had wel een fantastisch boek mee van Jonathan Franzen, Kruispunt.

Het is 23 december 1971, het weerbericht belooft een witte kerst en ieder lid van de familie Hildebrandt staat op een kruispunt. Vader Russ, hulpprediker van een progressieve kerk in een voorstadje van Chicago, wil zich bevrijden uit zijn liefdeloze huwelijk – zonder te weten dat zijn labiele vrouw Marion met dezelfde gedachte speelt. Hun oudste zoon Clem komt voor de feestdagen naar huis met een beslissing die zijn vader zal verbijsteren. Clems zusje Becky, vanouds de populairste cheerleader op haar school, is onder de bekoring geraakt van de hippiecultuur, en hun puberbroer Perry is het beu om als drugsdealer het geld bijeen te sprokkelen voor zijn eigen verslaving. Iedere Hildebrandt is op zoek naar een beter leven en ziet zich daarin door de anderen gedwarsboomd. Jonathan Franzen wordt al jaren geprezen om zijn onvergetelijke personages en zijn scherpe beeld van het moderne Amerika. Nu, in Kruispunt, tekent hij de generatie die aan de wieg stond van onze hedendaagse dilemma’s. Een tijd waarin alles anders was en toch ook wezenlijk hetzelfde. Met zijn karakteristieke humor en briljante verhaallijnen neemt hij ons vijftig jaar mee terug, naar een wereld waarin we kunnen zien wie we altijd al zijn geweest. Kruispunt is, meer nog dan Franzens vorige romans, een krachttoer van verweven perspectieven, briljante observaties en een constante verhalende spanning. Een radicaal onderzoek naar de menselijke mythe met de familie Hildebrandt, die de politieke, intellectuele en sociale tegenstromen van de afgelopen halve eeuw bezeilt.

Onze boekenclub van aanstaande vrijdag kan opnieuw niet door gaan omdat tijdens mijn vakantie een soort lock down light is in gegaan, dus je mag met niet meer mensen samenkomen dan vier personen. Hermans moet dus maar even wachten. Wat er ook nog op me ligt te wachten is het boek van Jonathan Kaufman, De koningen van Shanghai.; hoe twee rivaliserende joodse families meebouwden aan het moderne China.

Koningen van Shanghai is het even bizarre als overrompelende verhaal over twee joodse families die in de negentiende eeuw uit Bagdad vluchtten en na enige omzwervingen in Shanghai terechtkwamen. Daar werden ze steenrijk met de smokkel van opium, de bouw van onroerend goed en de economische ontwikkeling van de regio. Door toedoen van hun nazaten, Victor Sassoon en Lawrence en Horace Kadoorie, groeide Shanghai binnen enkele jaren uit tot ‘het Parijs van de Oriënt’.
Door de speciale status van Shanghai als Internationale Vestiging zagen deze drie mannen in de jaren dertig van de twintigste eeuw kans 18.000 Europese joden in Shanghai onder te brengen en uit de klauwen van de nazi’s te redden. Ook tijdens de Japanse bezetting bleven deze vluchtelingen ongemoeid. Pas met de overname van Shanghai door de communisten was de rol van de tycoons in Shanghai uitgespeeld. Koningen van Shanghai is een fascinerende geschiedenis over ongehoorde rijkdom en weelde, ontreddering en grote persoonlijke moed.

Al die boeken die gerecenseerd worden die je wilt lezen, hoe krijg je het voor elkaar? Zeker als er dingen om je heen gebeuren die al je aandacht vragen en waardoor je helemaal uit je concentratie raakt. Daar zal ik niet op ingaan, want te privé. De boeken die ik nu op mijn lijstje heb gezet zijn de nieuwste van Jonathan Franzen Het keerpunt, en Het alles van Dave Eggers. Ik las een half uurtje geleden de recensie van het laatste boek (is het een roman, een pamflet, een essay) en bedacht dat ik dit boek misschien wel kan overslaan omdat ik zelf moet gaan nadenken over hoe ik tegenover de voortschrijdende technologie moet staan. Ik kreeg recentelijk een smartwatch van een vriend cadeau waarop ik mijn slaap kon monitoren, mijn gezondheid kon regelen en ik dacht na een dag, weg er mee!!! Ik slaap prima, ik probeer zo gezond mogelijk te leven en ik wil niet elke wandeling kijken of er wel 10.000 stappen zijn gezet. Ik erger me al aan dat horloge (die die vriend wel draagt) als hij bij een vaste wandeling die we wel eens doen bij 8.000 stappen een piep geeft. Zonder die piep weet ik dat namelijk ook. Gisteren was ik bij mijn oude vriend Anton van 92 op bezoek en die had een bedrijf besteld om zijn Netflix weer te fixen, want die was ineens verdwenen van zijn scherm. De man die het kwam regelen was 72, had 40 jaar bij dat bedrijf gewerkt, maar er was personeel te kort zodat hij weer bijna fulltime aan het werk was. Hij vertelde dat door een software update het Neflix logo was verdwenen. Hij zette de televisie weer op de oude software. Ik vertelde dat mij dat ook regelmatig ook overkwam, door een nieuwe update van de software gebeuren er soms vreemde dingen. We hadden het even over de grote digitale kloof die ontstaat tussen de mensen die de technologie bij kunnen benen en zij die dat niet kunnen (of willen). dat zou een levensgroot probleem worden in de maatschappij volgens die man, en zo is het ook. Hij ging de oude Anton nog even uitleggen wat de geneugten van Youtube zijn, maar ik denk niet dat deze daar veel gebruik van gaat maken. Er is al zoveel keuze op Netflix, hij kan al niet alles kijken wat hem wordt aanbevolen.

Van Franzen had ik net met veel plezier Zuiverheid gelezen en dat was weer een feest. Ook in dit boek weer een familie centraal die allemaal ongelukkig zijn.

Het is 23 december 1971, het weerbericht belooft een witte kerst en ieder lid van de familie Hildebrandt staat op een kruispunt. Vader Russ, hulpprediker van een progressieve kerk in een voorstadje van Chicago, wil zich bevrijden uit zijn liefdeloze huwelijk – zonder te weten dat zijn labiele vrouw Marion met dezelfde gedachte speelt. Hun oudste zoon Clem komt voor de feestdagen naar huis met een beslissing die zijn vader zal verbijsteren. Clems zusje Becky, vanouds de populairste cheerleader op haar school, is onder de bekoring geraakt van de hippiecultuur, en hun puberbroer Perry is het beu om als drugsdealer het geld bijeen te sprokkelen voor zijn eigen verslaving. Iedere Hildebrandt is op zoek naar een beter leven en ziet zich daarin door de anderen gedwarsboomd. Jonathan Franzen wordt al jaren geprezen om zijn onvergetelijke personages en zijn scherpe beeld van het moderne Amerika. Nu, in Kruispunt, tekent hij de generatie die aan de wieg stond van onze hedendaagse dilemma’s. Een tijd waarin alles anders was en toch ook wezenlijk hetzelfde. Met zijn karakteristieke humor en briljante verhaallijnen neemt hij ons vijftig jaar mee terug, naar een wereld waarin we kunnen zien wie we altijd al zijn geweest. Kruispunt is, meer nog dan Franzens vorige romans, een krachttoer van verweven perspectieven, briljante observaties en een constante verhalende spanning. Een radicaal onderzoek naar de menselijke mythe met de familie Hildebrandt, die de politieke, intellectuele en sociale tegenstromen van de afgelopen halve eeuw bezeilt.

Afgelopen week ook een boek gelezen waar ik erg in teleurgesteld was. Het weekend van Charlotte Wood, door de Times uitgeroepen tot Boek van jaar 2020. Ik vond het clichématig, symboliek er te dik bovenop (de zeventigers die de hele tijd een strevende hond om zich heen hebben), de dialogen niet aanspreken. Ik werd er eigenlijk een beetje treurig van, is dit hoe vriendschappen eindigen. Ja, ik denk het wel, maar ik wil liever iets filosofischer.

Een boek dat ik wel met veel plezier aan het lezen ben, dat eindelijk na maanden binnen was gekomen in de bibliotheek, is Het boek De jacht op de barnsteenkamer van Jerker Spits. Heerlijke non-fictie, verpakt in een spannend verhaal, waar je veel van opsteekt.

De communisten en de nazi’s zaten er achteraan, de Stasi maakte er decennialang jacht op, en het is misschien wel het grootste vermiste kunstwerk uit de geschiedenis: de barnsteenkamer. In de achttiende eeuw liet Frederik i van Pruisen een kabinet van kostbaar barnsteen bouwen. Zijn zoon schonk het aan tsaar Peter de Grote, waarna het meer dan twee eeuwen bezoekers van het tsarenrijk bleef verbazen. Na 1945 verdween de kamer spoorloos. Hoe kon dit kunstwerk zomaar in rook opgaan? Jacht op de barnsteenkamer gaat over de hoop en illusies van schatjagers en hun liefde voor kunst. Jerker Spits vertelt over hun speurtochten, die zich afspelen tegen het decor van de twintigste eeuw: de Russische Revolutie, de opkomst van het Derde Rijk, de Duitse deling en de Val van de Muur. En passant behandelt Spits alles wat er over barnsteen te vertellen valt. Toon minder

Voor het eerst in een vliegtuig na anderhalf jaar corona. Het viel mee. In Nederland een keer coronacheck, In Kroatië drie keer controle. Hoorde net op de radio dat Marokko weer zijn vluchten staakt met Nederland en Duitsland. In Nederland gaat het dus weer helemaal fout, waardoor er weer allerlei belemmeringen met reizen worden opgeworpen. Over ruim twee weken staat er ook nog een weekje Valencia op de agenda, maar als we de komende weken helemaal donkerrood kleuren zou dat nog wel eens een probleem kunnen zijn. Wie had kunnen bedenken dat het allemaal zo lang zou duren. Vorig jaar november zouden we ook naar Valencia maar dat ging uiteraard niet door, dat het een jaar later weer een probleem zou kunnen worden was niet eens bij me opgekomen. Allemaal gevaccineerd toch, nee dus. Ik had me al weer verheugd op een weekje vakantie en had maandag al een paar gidsjes gehaald uit de bibliotheek. Misschien blijft het ook dit keer alleen bij plaatjes kijken op het internet. Omdat ik geen nieuwe titels te melden heb (ik herlees een aantal klassiekers van W.F.Hermans voor de boekenclub), hier een boekentips van al gelezen boeken.

Het is woensdag en dus VPRO-gids dag. Heb weer een aantal goeie tips genoteerd. Ik kwam de afgelopen ook een paar namen tegen van schrijvers waar ik erg van genoten heb, en deze week was dat Giuseppe Tomasi de Lampedusa van het boek De tijgerkat. Over de neerging van de Siciliaanse adel. De documentaire op Arte ging niet specifiek over dit boek, maar over zijn relatie met een rijke adellijke dame.

In 1860 landt Garibaldi bij Marsala om Sicilië in te lijven bij de nieuwe, liberale eenheidsstaat Italië. Het is gedaan met de Bourbons en met de feodaliteit: de platte, berekenende burgerij neemt de macht over. Don Fabrizio, prins van Salina, ziet deze ontwikkeling met lede ogen aan, maar voelt zich machteloos tegenover de geschiedenis en zoekt troost in zijn studie van sterren en planeten. Zijn pupil Tancredi weet zich wel aan te passen aan het nieuwe bestel. Hij kiest de kant van Garibaldi, trouwt met de dochter van een steenrijke dorpsburgemeester en zal een hoge positie bekleden in de nieuwe staat.
De tijgerkat schetst een bedwelmend beeld van Sicilië. Het landschap wordt in geuren en kleuren beschreven en de mensen komen werkelijk tot leven. De beschrijving van de dood van de prins is een van de mooiste sterfscènes van de wereldliteratuur.

Een naam die ik twee weken geleden tegenkwam riep ook veel herinneringen op, die van Dino Buzatti van het boek De komst van de tartaren. Ik schreef daar anderhalf geleden ook al over in het begin van de corona-Lock down. Ik was de afgelopen week in de, hoog op een berg gelegen onneembare vesting Sokol Grad, gebouwd om de Ottomanen en ander gespuis tegen te houden. Vanuit deze positie kon je ieder leger aan zien komen, maar wat moet dat een geestdodende en ellendige baan zijn geweest voor de soldaten die daar gelegerd waren. helemaal de sfeer die Dino Buzatti beschrijft in zijn bijzondere boek.

The role of the fortress changes over time. In addition to its religious function, the prehistoric fortress also protected the inhabitants of the village below it. Ancient Roman and late antiquity Byzantine fortresses had to defend the Konavle region from external enemies and barbarians. In the Middle Ages, Konavle was primarily under the authority of the neighbouring states, although it enjoyed a special political position. Fort Sokol no longer had to defend Konavle from neighbouring rulers because they were already in Konavle. These feudal lords now enforced payments from their lands in Konavle from Sokol. With the arrival of people from Dubrovnik this system changed radically. They oversaw Konavle and managed their revenues from the Rector’s Court in Saint Martin (Pridvorje) and Sokol took on a role similar to that of Justinian’s castrum from the 6th century: the defence of territory acquired from external enemies.

Dit wordt een hele korte blog. Te veel aan mijn hoofd. Donderdag naar Dubrovnik, easyjet-app doet het niet meer (gelukkig heb ik alle tickets uitgeprint) en zo is er toch weer computerstress. Vanochtend kreeg ik het bestelde pakket van AVG voor mijn beveiliging niet geïnstalleerd. Om horendol van te worden. Maar gewoon die app verwijderen en ouderwets met papieren tickets is ook goed. En even zonder beveiliging maar verder dan.

Een tijd geleden had ik het in een blog over de gevaren van het 5G netwerk dat door China wordt geleverd. Overdreven vonden veel mensen. Maar nadat ik zaterdagavond het boek van Schulte-Nordholt Is China nog te stoppen? heb gelezen ben ik er van overtuigd dat het autoritaire bewind van Xi-Jinping maar een ding wil en dat is macht en liefst over de hele wereld. Maar ik weet ook dat zijn bewind een keer ten einde zal komen. Een fantastisch geschreven boek dat je in een avond kan lezen (125 pagina’s) waarvan je heel veel opsteekt.

Aanvankelijk was China het middelpunt van de coronacrisis. Niet voor lang. Het land was al snel coronavrij en de economie groeit inmiddels weer stevig. De communistische partij greep de crisis aan om de ‘Grote Wedergeboorte van de Chinese Natie’ versneld uit te voeren. In het midden van de 21ste eeuw moet China een perfect draaiende eenpartijstaat zijn die economisch, militair en vooral technologisch zijn gelijke niet kent. Deze wezenlijke bedreiging voor de democratische wereld wordt niet goed onderkend – met name niet door Europa.
In Is China nog te stoppen? legt Henk Schulte Nordholt uit wat de communistische partij drijft, hoe zij de macht van het land versterkt en wat onze reactie zou moeten zijn. Zijn slotakkoord is hoopvol: Xi Jinping gaat er niet in slagen het land blijvend naar zijn hand te zetten.

Verder afgelopen week begonnen in Onder professoren van Willem Frederik Hermans voor de volgende boekenclub en ik zat meteen weer te schateren.

Voor in mijn tas heb ik Dwarsligger nummer 188 Nathan Englander’s Het ministerie van buitengewone zaken.

Het ministerie van Buitengewone Zaken is het verbijsterende en nog niet eerder vertelde verhaal van de Joodse gemeenschap in Buenos Aires, aan de vooravond van de militaire coup. Kaddisj Poznan verdient zijn geld met het wissen van Joodse grafteksten, om de achtergrond te verhullen van diegenen die onder het huidige regime zoveel te vrezen hebben. Wanneer zijn zoon Pato plotseling ‘verdwijnt’, volgt een absurde, kafkaëske dwaaltocht door de duistere krochten van het ministerie van Buitengewone Zaken. Nathan Englander (1970) is geboren in New York en woonde in Jeruzalem en Buenos Aires. Hij debuteerde met de verhalenbundel Verlost van vleselijke verlangens. In juni 2012 verscheen zijn langverwachte verhalenbundel 

Vorige week maandag las ik in de Volkskrant dat redelijk digitale ouderen massaal afhaken door het verplicht installeren van de QR-code. Waarschijnlijk vaak door verouderde smartphones. Diezelfde maandag heb ik voor het eerst in tijden extreme computerstress ervaren doordat ik mijn bevestigingsmail van mijn boeking naar Dubrovnik niet had toegestuurd gekregen. Nabellen bij Easyjet werd bijna een nachtmerrie. Ik kreeg twee keer na drie kwartier in de wacht te hebben gestaan onwillige jonge mannen aan de lijn die veel te snel en onduidelijk praatten, eisten dat ik mijn naam met het Engelse alfabet ging spellen (lost in translation) en me vervolgens niet in het systeem konden vinden. Als het met de computer niet lukt laat ik soms een dag voorbij gaan en probeer het daarna opnieuw. Woensdag kreeg ik 1 minuut over 9 een vriendelijke Nederlandse mevrouw aan de lijn die me binnen twee minuten had gevonden. Ik bleek een typefout te hebben gemaakt in mijn mailadres, maar mijn boekingscode (waarom werkte dat met die jongens niet?) bood uitkomst. Niets aan de hand, ik kreeg een nieuwe manier om in te loggen en werd weer wat rustiger. Klantvriendelijkheid noemen we dat. Omdat ik ook nog formulieren moest invullen voor het binnengaan van Kroatië wat me ook niet meteen lukte (ik kreeg het steeds terug omdat gegevens niet klopte) werd ik kwaad op mezelf. Opnieuw proberen en nu rustiger lukte het de tweede keer wel. Ik merk ook dat het helpt dat je van te voren alles bij de hand hebt (paspoortnummer, QR-code foto enz) om formulieren in te vullen. De afbeelding hieronder geeft aan dat niet alleen ouderen stress ervaren. In het Volkskrant artikel werd melding gemaakt van het feit dat ook veel mensen tussen 40 en 60 vaak stress ervaren bij de computer.

In de loop van de week kreeg ik een paar keer in gesprekken met diverse mensen hetzelfde verhaal te horen. Een familielid had bij het boeken van een reis maar op de annuleringsknop gedrukt vanwege de verplichte PCR-test om in te reizen maar was vervolgens zijn geld kwijt. Een ander familielid (vijftiger) had in een nieuwe baan zoveel computerstress dat het het werkplezier in de weg stond. Een andere vriendin had ineens al twee dagen helemaal geen internet meer ondanks de hulp van het telecom bedrijf, terwijl ze van alles moest regelen digitaal. Weer een ander wilde mijn hulp inschakelen voor het inreizen naar India. Omdat ik nu het traject heb doorlopen zie ik daar niet meer tegen op. Ik wil perse bijblijven om andere te helpen. Ik bedacht na al die berichten dat de oudjes waarschijnlijk massaal gaan afhaken bij het reizen en dat bleek te kloppen. Ik hoorde namelijk op de radio dat men pas in 2024 weer verwacht dat het reisniveau op het peil zit van voor de coronacrisis. Ik denk dan meteen, hoe kunnen jullie dat nou weten als je de klimaatplannen van Europa bekijkt. Kunnen we nog wel doorgaan met dat intensieve vliegverkeer, wordt het niet te duur, of krijgen we niet allemaal restricties ten aanzien van te maken reizen. Gaat het zakenverkeer niet nog veel verder inkrimpen.

Ik las in het Volkskrant artikel ook dat de diensten die in 2000 in de bibliotheek waren opgezet na een aantal jaren werd opgeheven omdat iedereen zich wel langzamerhand kon redden. Zoals we allemaal hebben kunnen zien op de spotjes op televisie is de dienst digitale overheid weer in ere hersteld en dat is heel hard nodig. Ik kan me ook nog herinneren dat mijn collega’s zaten de wachten op klanten die niet kwamen. Nou dan maar opheffen.

Al met al is er bijna niets gekomen van eens even lekker ontspannen lezen. Gisteren heb ik het boek van Rodaan Al Galidi Hoe ik talent voor het leven kreeg maar weer eens te voorschijn gehaald. Ik had dat boek maar voor de helft gelezen maar was van plan om het nog eens een keer uit te lezen. Als je denkt dat je het moeilijk hebt in het leven helpt zo’n boek enorm om dingen te relativeren. Wat een veerkracht en wat ga je je schamen voor al je kleine problemen. En ook een boek dat iedere beleidsmaker zou moeten lezen.

Semmier Kariem vlucht uit Irak. Zeven jaar van honger, verdwalen en angst later landt hij op elf februari om negen uur – of was het om elf uur op negen februari – op Schiphol. In de chaos van die eerste dagen in Nederland kan hij zich het precieze tijdstip niet meer herinneren. Hij vraagt asiel aan. Wat hij niet weet is dat hiermee het langste wachten van zijn leven begint, in het asielzoekerscentrum, een wachtkamer die hij deelt met vijfhonderd anderen. Intussen bestudeert Semmier het land waarvan hij misschien ooit deel mag uitmaken, maar ook al verblijft hij er nu, hij blijft een buitenstaander. Hoe ik talent voor het leven kreeg is een roman over mensen die zijn onderworpen aan wetten en regels. Allemaal wachten ze, vaak jarenlang, tot hun leven opnieuw kan beginnen, en dat doen ze op hun eigen manier – de een al wat lijdzamer dan de ander.

‘”Het AZC,” schrijft Al Galidi, “is een graf waarin de tijd van een paar honderd mensen begraven ligt.” Voor dat graf richtte hij een aangrijpend monument op, dat tegelijk een aanklacht en een spiegel is. 

Alle politici die de afgelopen tijd de cultuursector in de marge hebben weggedrukt door het als niet essentieel te beschouwden zouden het boek Waarom gelukkig zijn als je normaal kunt zijn? van Jeanette Winterson moeten lezen. Ik citeer: Boeken zijn voor mij een thuis. Boeken creëren geen thuis- ze zijn een thuis in de zin dat je, net als je met een deur doet, een boek opent en naar binnen gaat. Het lijkt nu zo makkelijk om bibliotheken op te doeken -voornamelijk door alle boeken weg te halen en te zeggen dat dat boeken en bibliotheken niet relevant zijn voor het leven van mensen. Er wordt veel gepraat over sociale desintegratie en vervreemding, maar hoe zou het anders kunnen als door onze ideeën over vooruitgang de centra worden verwijderd die zoveel hebben gedaan om mensen bij elkaar te houden. De bibliotheek was mijn deur naar elders.

En verder in het boek..De Openbare bibliotheek van Accrington had van de meeste boeken wel een exemplaar. Ik heb sinds ik met pensioen ben veel boeken gereserveerd bij de bibliotheek waar ik soms wel een half jaar op moest wachten. Minder boeken, langere uitleentijden, noem het maar op waarom dit het geval is. Ook moet ik steeds vaker geld bijbetalen omdat het boek van elders moet komen. Zo zit ik al een een half jaar te wachten op het boek van Jerker Spits Jacht op de barnsteenkamer. Een collega van vroeger had me dit aangeraden en het onderwerp sprak me aan.

De communisten en de nazi’s zaten er achteraan, de Stasi maakte er decennialang jacht op, en het is misschien wel het grootste vermiste kunstwerk uit de geschiedenis: de barnsteenkamer. In de achttiende eeuw liet Frederik I van Pruisen een kabinet van kostbaar barnsteen bouwen. Zijn zoon schonk het aan tsaar Peter de Grote, waarna het meer dan twee eeuwen bezoekers van het tsarenrijk bleef verbazen. Na 1945 verdween de kamer spoorloos. Hoe kon dit kunstwerk zomaar in rook opgaan? Jacht op de barnsteenkamer gaat over de hoop en illusies van schatjagers en hun liefde voor kunst. Jerker Spits vertelt over hun speurtochten, die zich afspelen tegen het decor van de twintigste eeuw: de Russische Revolutie, de opkomst van het Derde Rijk, de Duitse deling en de Val van de Muur. En passant behandelt Spits alles wat er over barnsteen te vertellen valt.

Nog even over het boek van Winterson. Je kunt er uit blijven citeren zo bijzonder is dit boek. Haar moeder, een godsdienstwaanzinnige las wel boeken uit de bibliotheek (Chandler bijvoorbeeld) en kende de Bijbel uit haar hoofd. “We mochten geen boeken hebben, maar we leefden in een wereld van het geschreven woord. Mevrouw Winterson schreef vermaningen op en plakte die door het hele huis. Boven het gasfornuis stond op een broodwikkel: de mens leeft niet bij brood alleen. Aan het einde van het boek als ze een vergelijking maakt tussen haar biologische moeder en mevrouw Winterson zegt ze dat ze het heel vervelend vind als Ann (haar biologische moeder) mevrouw Winterson bekritiseerd. Ze was een monster, maar ze was mijn monster. En ze realiseer zich heel goed dat ze schrijfster is geworden omdat ze is opgevoed door een vrouw die haar beperkingen had maar haar qua taal rijkdom veel heeft meegegeven.

En als laatste nog even een Netflix tip. A call to spy. Twee vrouwen die voor Churchill gaan spioneren voor Churchill in de Tweede Wereldoorlog. Een waargebeurde gefictionaliseerde film.

Onze maatschappij gaat eindelijk weer open op 25 september (afgezien van een paar sectoren als het OV), Denemarken is al weer helemaal van het slot, India gooit zijn grenzen ook eind september open en nu maar hopen dat het vaccineren in armere landen een beetje opschiet. Alles voelt al weer een stuk normaler, ook omdat mijn zangessen van het koor weer zijn begonnen. En….Ik heb afgelopen weekend vier dagen Dubrovnik geboekt met mijn twee zonen. Mijn eerste reis na mijn pensionering was naar Kroatië, naar het landhuis in de baai van Zaton net buiten Dubrovnik, van vrienden van mijn zus die in de jaren 90 naar Nederland waren gevlucht vanwege de oorlog. Wat een prachtig land met een schitterende kust, romantische eilanden als Lokrun (waar Game of thrones is opgenomen) en een mooi binnenland met kastelen, “chinese muur” (Ston) en niet te vergeten het Plitvicer merengebied, waar ik vakantie hield voordat mijn carrière als bibliothecaris begon. Ik begon mijn werkzame leven op vakantie in Joegoslavië en eindigde mijn werkzame leven in hetzelfde land dat nu Kroatië heette.

Toen ik in de jaren tachtig Spaans studeerde kwam ik een studente tegen die vanuit Bosnië met haar ouders naar Zweden was vertrokken omdat haar ouders er van overtuigd waren dat er op de Balkan nog eens een verschrikkelijke oorlog uit zou breken. Joegoslavië bestaat niet Agnes, dat is een idee, wij zijn Bosniërs, kroaten, Serviërs, en we hebben allemaal nog een appeltje te schillen met elkaar. Ik heb vaak aan haar moeten denken toen die voorspelde oorlog uitbrak. Tito heeft de boel een tijd op de rails weten te houden maar onder de oppervlakte broeide er van alles.

Als je wilt weten hoe die grenzen de afgelopen paar honderd jaar in Europa steeds weer veranderden en wat dat voor spanningen dat opleverde moet het fantastische boek van Caroline de Gruyter Beter wordt het niet, een reis door de Europese unie en het Habsburgse reis. Er zijn van die boeken waardoor je je na lezing een stuk intelligenter voelt en dat is met dit boek het geval. Al die inspanningen van de Gruyter, die research, ze je laat je er royaal in delen. En ik heb het al eens eerder gezegd, echt geschiedenisboeken schrijven zonder dat het een moment saai wordt is een uitzondering (Russell Shorto bijvoorbeeld). Je hebt een veel beter beeld van de hedendaagse politiek en bent een overtuigd Europeaan geworden na lezing. Maar vooral het beeld van een ongelooflijke smeltkroes waarin de natiestaat nog niet bestond en mensen ook echt Habsburgers waren, een rijk dat zich uitstrekte van Kroatië tot Bohemen. Voor alles wilde de Habsburgers de vrede bewaren tussen al die verschillende volken en dat lukte honderden jaren lang totdat uiteindelijk de Eerste Wereldoorlog een einde maakte aan het Rijk.

Europeanen klagen graag dat de Europese Unie zo verdeeld is, zo traag en zo zwak. Maar geloof het of niet, het Habsburgse Rijk was net zo. Tijdrekken, conflicten vermijden, permanent hervormen en lelijke compromissen sluiten waren hoekstenen van het Habsburgse bestuur. Met fortwursteln, doormodderen, gaven de keizers vele volkeren, talen en culturen een dak boven het hoofd – en dat maar liefst zeshonderd jaar lang. Daar kan de EU, die al even multinationaal is, nog iets van leren. Kan het zijn dat de grootste Europese zwaktes tegelijkertijd een kracht zijn? En dat Europa per definitie alles half doet, en nooit af is?

‘Wenen? Brussel? Caroline de Gruyter sleept ons mee in een fascinerende zoektocht door Europa. Vol vergeten verhalen, tegelijk razend actueel. Zo schrijf je geschiedenis!’ – Geert Mak

Na dit boek schakel ik weer even over op iets totaal anders, Jeanette Winterson, Waarom gelukkig zijn als je normaal kunt zijn. Een boek dat al heel lang op mijn radar stond vanwege het thema, de zoektocht van een geadopteerde vrouw naar haar biologische moeder. Die mag ik natuurlijk niet overslaan. Winterson werd beroemd met het boek Sinaasappels zijn niet de enige vruchten waarin ze schrijft over haar jeugd met een fundamentalistische adoptiemoeder Geweldig boek dat ik ook lang geleden heb gelezen.

We waren allemaal enthousiast over het boek van Nico Dros Willem die Madoc maakte. Er waren wat bedenkingen over de moderne geest van Dros die te veel werden geprojecteerd op de hoofdpersoon. We kregen een interessante discussie over religie in ons eigen leven. Het boek had overlappingen met het recente boek van Robert Anker In de wereld. De volgende boekenclub is 5 november bij Bram, we gaan verschillende boeken van W.F.Hermans lezen. Nooit meer slapen, Onder professoren en Ik heb altijd gelijk. Hermans zou dit jaar honderd zijn geworden en krijgt deze weken veel aandacht in de media. Mijn leven is door Hermans beïnvloed doordat ik geografie ging studeren omdat ik het boek Nooit meer slapen en een 10 voor mijn werkstuk aardrijkskunde had op mijn eindexamen. Ik ging na mijn eindexamen op bezoek bij een vriend in Noorwegen en dat heeft waarschijnlijk ook wel meegeholpen. En ik geloof dat ik trouwens niet de enige was die geïnspireerd werden door het boek. Bram tipte nog een ander boek van Nico Dros, De sprekende slang, Een kleine geschiedenis van laaglands fundamentalisme (over de strijd tussen rekkelijken en preciezen in Oosterend op texel). Dat wil ik zeker nog eens lezen.

Overal ter wereld strijden gelovigen met elkaar over de zuiverheid van hun religie. Vandaag de dag denken Nederlanders graag dat religieuze fundamentalisten vooral in andere culturen of verre werelddelen met elkaar overhoop liggen. Toch is het nog niet zo lang geleden dat dergelijke conflicten zich ook in ons eigen land afspeelden.
De gereformeerde synode van Assen sprak in 1926 het laatste woord over de uitleg van een passage in het bijbelboek Genesis. Was de slang die Eva tot de erfzonde verleidde een reptiel met een vleiend spraakvermogen? Of moest men het dier opvatten als een zinnebeeld van de duivel? Het ging hier om een heuse slang, oordeelde de synode, en wie een andere uitleg voorstond maakte zich schuldig aan Schriftaanranding. Deze uitspraak zou de bron worden van een kerkelijk conflict dat links en rechts in ons land oplaaide en jarenlang de gemoederen beheerste. Dit boek gaat over de ingrijpende gevolgen van Assen voor het Texelse vissersdorp Oosterend, ook wel bekend als het kleine Jeruzalem van het noorden. De later beroemd geworden dominee, J. J. Buskes, werd er ongewild het middelpunt van een felle geloofstwist. Een kerkscheuring was het gevolg en een kwart eeuw lang zouden twee gereformeerde kampen in vijandschap leven.

Schrijver en historicus Nico Dros (1956) schildert dit dorpsdrama in al zijn facetten aan de hand van verklaringen die betrokkenen eerder aflegden. Maar hij doet meer. Hij reconstrueert de geschiedenis van Oosterend sinds de Reformatie en laat zien dat er door de eeuwen heen, onder uiteenlopende noemers, een terugkerende strijd oplaaide tussen absolute en verlichte calvinisten, tussen rekkelijken en preciezen. De sprekende slang is een levendig boek over bijbeldrift, geloofsijver en andere protestantse hartstochten in een dorp. En het is een verhaal over het leed dat ontstaat wanneer gelovigen in zwijmelwijn gedrenkt raken.

Andere boeken die langs kwamen. Claudio Magris Gekromde tijd in Krems (filosofisch boek over tijd), Toine Heijmans Zuurstofschuld (een klimboek), Maxime Rovere Spinozaland, de ontdekking van de vrijheid Amsterdam 1677, Carel van de Schaik en kai Michel Het oerboek van de mens, de evolutie en de bijbel, Irvin D. Yalom Dichter bij het einde , terug naar het begin, memoires van een psychiater en Matthias M.R. Declercq, De ontdekking van Urk. Vooral in dat laatste boek had ik heel veel zin.

De Belgische schrijver en journalist Matthias M.R. Declercq werd in 2009 een dag naar Urk gestuurd om verslag te doen van een moordzaak. Het dorp fascineerde hem zo, dat hij tien jaar later besluit op het voormalige eiland te gaan wonen, om te doen wat indertijd niet is gelukt: doordringen tot de kern van deze voor de buitenwereld zo onbekende gemeenschap.
Declercq woont als vreemdeling in het hart van het dorp en gaat mee vissen, bidden en drinken. Stap voor stap openbaart zich de werkelijkheid. Declercq observeert een minzaam en godvrezend volk, maar ontdekt ook een schimmige en tragische wereld, met jeugdige baldadigheid, visfraude en drugs. Een wereld waarin niks is wat het lijkt.
Declercq is er in deze persoonlijke queeste in geslaagd de identiteit bloot te leggen van ‘s lands schijnbaar meest gesloten en onbegrepen gemeenschap.

Naar aanleiding van het boek van Toine Heijmans werden een paar tips gegeven voor spannende klimdocumentaires op Netflix, Touching the void (vertaling Over de rand) van Joe Simpson en The dawn wall. Als je daar niet genoeg van kunt krijgen google je “the 19 best climbing documentaries on Netflix”.

Gjalt kwam nog met de mededeling dat hij eindelijk Reis naar het einde van de nacht van Celine had gelezen (geen vrolijk mensbeeld, maar dat is een eufemisme) en hij had ook nog genoten van Isabel Allende Bloemblad van zee (heb ik gek genoeg nooit in mijn kisten zitten, wel al die andere boeken van Allende) . Van Kazuo Ishiguro’s Clara en de zon had hij minder genoten.

Isabel Allende op haar best.’ NRC Handelsblad Aan het eind van de gruwelijke Spaanse Burgeroorlog wordt de jonge arts Víctor Dalmau samen met zijn vriendin, de pianiste Roser Bruguera, gedwongen om Barcelona te verlaten en te vluchten naar Frankrijk. Met nog tweeduizend andere Spaanse vluchtelingen gaan ze aan boord van de Winnipeg, een schip dat is gecharterd door de Chileense dichter en consul Pablo Neruda, op weg naar Chili. Tot hun grote verrassing worden ze ontvangen als helden in hun nieuwe thuisland – dat ‘langgerekte bloemblad van zee’, in de woorden van Neruda. Ze bouwen er een nieuw leven op en worden volwaardige Chilenen. Maar in 1973 gebeurt het onvoorstelbare: er breekt een dictatuur uit en weer moeten Víctor en Roser huis en haard verlaten.’Bloemblad van zee’ is een reis door de twintigste eeuw aan de hand van onvergetelijke personages. Ze ontdekken dat een mens steeds weer aan een nieuw leven kan beginnen. Een prachtige historische roman over ballingschap en liefde.

Cor kwam nog wat met titels naar aanleiding van zijn onderzoek naar het brein. The hidden spring; a jouney to the source of Conciousness van Mark Solms , Being you van Anil Seth, een boek dat vast en zeker vertaald gaat worden en Karl Friston, Priciples of brain Dynamic. Volgens Cor is de neurowetenschap in een stroomversnelling.

Even een vraagje; aan wie leende Bram Wolfstijd van Harald Jahner uit?

Dit weekend weer verder gegaan met de ontdekking van Noord-Holland. Dit keer naar het landgoed Beeckestijn in Velsen. Wat een openbaring. Veel groter dan wat je zou verwachten en heel gevarieerd met verschillende soorten bossen. Ik begreep dat dat het unieke is van Beeckestijn, er zijn bossen en tuinen naar Engels ontwerp en Frans ontwerp. We zijn vast van plan om dit landgoed nog een keer te bezoeken. Het lijkt me vooral in de zomer een heerlijke koele plak om te wandelen. En dat was natuurlijk precies de bedoeling van de regenten die de stad Amsterdam in de zomer ontvluchtten om lekker buiten te zijn.

Rond het huis Beeckestijn liggen de geometrische aangelegde tuinen, die in oorsprong nog dateren uit de zeventiende eeuw. Aansluitend is in de achttiende eeuw een romantische landschapstuin aangelegd. Samen vormen ze één van de belangrijkste historische tuinen van ons land. De tuinen en het park zijn iedere dag vrij toegankelijk.

Beeckestijn is een prachtige historische buitenplaats, die in de 18 de eeuw aan de duinrand in Kennemerland is gesticht als zomerverblijf van Amsterdamse regenten. Huis Beeckestijn sinds juni 2019 ingericht als ‘Museumhuis Verdieping’ van Hendrick de Keyser. In de vertrekken beleef je hoe het was om rond 1717 in het huis te wonen. Het huis is open van vrij t/m zo van 11.00 – 16.00.

Na het lezen van Jonathan Franzen’s Vrijheid dat ik de behoefte om even een korte leespauze in te lassen. Dat heb ik wel vaker als ik zo’n dik en heftig boek heb gelezen. Voor vandaag heb ik in de trein het heerlijke boek van Herman Hesse Zinnig, Eigenzinnig. Vorige week vond ik in de kist nog een titeltje van Hesse die ik niet gelezen had Gertrud. Die kan ook mooi in de tas voor treinreizen vanwege het handige formaat.

Ik las net ook een recensie van het nieuwste boek van Jeanette Winterson en kwam toen de titel van een ouder boek tegen wat ik nog eens wilde lezen, Waarom gelukkig zijn als je normaal kunt zijn. Dit thema is vooral voor mij interessant omdat zij in dit boek op zoek gaat naar haar biologische moeder (ze was geadopteerd) en wat dat met haar doet. Ik heb het boek net gereserveerd in de bibliotheek en zal verslag doen als ik het gelezen heb.

Ik heb net met ene vriend het restant van de boekenverkoop vorige week zondag naar mijn winkeltje van de Dorcas gebracht. Het waren er toch wel heel veel, zes grote zakken en ook nog vier zakken in de papierbak en drie weer terug op zolder voor de volgende markt. Beetje teleurstellend. Vandaag wel een hele blije buurman waar ik een boekje over een of andere Groningse molen in de bus had gedaan (hij heeft een hele grote boekcollectie over molens). En mijn andere buurman was blij met een nieuwe Leonard de Vries die hij verzamelt. Wat een opwindende tekeningen stonden daarin. Qua porno wisten de vorige generaties er ook wel raad mee…..

Wat lezen mensen berichten op internet toch slecht. De boekenmarkt die ik gisteren organiseerde kreeg constant aanloop van mensen die andere dingen verwachtte dan boeken en die dachten dat de hele buurt mee zou doen. Het was een experiment om te kijken of ik over 5 weken een tweede markt zou organiseren voor kleding en schoenen. Daar moet ik heel diep over nadenken. Er zijn maar zo´n 25 bezoekers geweest en ik denk dat dat alles te maken heeft met het feit dat het om een garage-sail ging en de weerberichten heel slecht waren. De mensen die kwamen bleven lang en kochten veel wat de dag toch nog succesvol maakte. Het was erg gezellig, mensen konden koffie krijgen en dat is toch voor veel mensen de rede dat die straatrommelmarkten zo populair zijn. Het grappige is dat ik er zelf toch ook weer een aantal boeken uit heb gehaald. Vorige week heb ik er bijvoorbeeld al het deeltje privédomein Zinnig eigenzinnig van Herman Hesse uitgehaald. Ook omdat ik recentelijk diverse citaten van Hesse tegenkwam in het boek Dagboek van een boekverkoper van Shaun Bethell.

Hesse is een tijdje werkzaam geweest in een antiquariaat en observeerde daar alle klanten die hij daar tegen kwam. Hij deed daar ook verslag van wat niet altijd al te gunstig uitpakte. Maar wat mij afgelopen week het meest trof in het gedeelte dat ik gelezen heb is het hoofdstuk Herinneringen aan Azië. En vooral wat hij schrijft over China. “De eerste en misschien sterkste uiterlijke indruk, dat zijn de Chinezen. Wat het eigenlijk inhoudt een volk te zijn, hoe een groot aantal mensen door ras, geloof, zielsverwantschap en gelijkheid van levensidealen tot EEN lichaam wordt samengebald waarin de enkeling slechts als een afhankelijke en als cel meeleeft zoals iedere afzonderlijke bij in de bijenstaat, dat had ik nog nooit werkelijk meegemaakt. Bij de chinezen zag ik voor de eerste keer de eenheid van een volkswezen zo volkomen heersen dat alle individuele verschijnselen er geheel en al in ondergaan. Bij de Chinezen was er echter van het allerprilste begin af de indruk van een cultuurvolk, een volk dat is gegroeid en zich ontwikkelt heeft in een lange geschiedenis en dat in het bewustzijn van de eigen cultuur niet achteruit, maar naar voren kijkt in een actieve toekomst. ” Wat een opmerkelijke analyse en zo modern. Ik zal bij alles wat ik nu lees over China dit steeds in gedachten hebben. Recentelijk had ik trouwens voor de tweede keer het boek De kunst van het ouder worden van Hesse gelezen. Wat een inspirerend boek. Jammer dat ik niet meer weet aan wie ik het uit heb geleend want af en toe bladeren in dit boek is een genoegen.

De jaren maken hem werkelijk wijs. Hij doorziet steeds beter de knelpunten in zijn leven, hij waardeert meer en meer het dagelijks opkomen van de zon. Bij verlies van kleur en hartstocht geniet hij steeds meer van contouren en profielen. Ouder wordend blijft in hem de jeugd leven. Het ouder worden neemt hij als afscheid mee naar de mooiere wereld na het graf. De thans weer gelezen en geprezen Hesse leert ons de kunst van het ouder worden. Dit voor alle liefhebbers van Hesse verrassende boek is voorzien van foto’s van Hesse’s zoon Martin Hesse.

Ik ga vanmiddag lekker uitrusten van een (ook fysiek) enerverend weekend en hoop ver te komen in Jonathan Franzen’s Vrijheid. En misschien heb ik nog zin om het volgende boek bij de bibliotheek te halen dat al voor me klaar ligt Mephisto van Klaus Mann. Maar ik kan ook nog kiezen voor de nieuwste Lionel Shriver Tot de dood ons scheidt. Maar dat is zo’n zwaar onderwerp dat ik dat nog even voor me uit schuif.

‘Tot de dood ons scheidt’ van Lionel Shriver gaat over echtgenoten Kay en Cyril, allebei gezonde, vitale vijftigers, die een verbond sluiten met elkaar. Onlangs is Kay’s vader na tien jaar tergend langzame aftakeling (eindelijk) aan alzheimer overleden – en zo’n mensonterend einde willen ze zichzelf, elkaar en hun eigen kinderen besparen. Over dertig jaar, op de avond van Kay’s tachtigste verjaardag in maart 2020, zullen ze samen uit het leven stappen. Cyril is huisarts en zorgt dat de benodigde pillen alvast in de koelkast staan, en ze gaan door met hun drukke, leuke levens in de geruststellende wetenschap dat zij het einde ervan netjes hebben geregeld. Naarmate hun gezamenlijke deadline nadert, begint er echter iets te knagen. In een reeks alternatieve scenario’s, allemaal met een onverwachte twist, schetst Shriver allerlei mogelijke, onverwachte gevolgen van het zelfmoordpact van Cyril en Kay. ‘Tot de dood ons scheidt’ is een pageturner waarin we nooit hoeven te treuren om overleden personages, omdat deze in het volgende hoofdstuk weer springlevend terugkeren.