Ik ben weer terug! Eindelijk het land gezien dat al zo lang op mijn verlanglijstje stond. En volgens kenners is deze tijd de beste om het land te bezoeken. In 1989 werden eindelijk de Russen er uit gegooid, Karimov heeft het land stabiel gehouden volgens onze vrouwelijk gids Leonora (geen burgeroorlog, geen honger) en het land begint eindelijk een beetje te stabiliseren. Het maandinkomen is sinds het begin van je jaren 90 gestegen van 35 $ tot 240 $ per maand. Als je aankomt in de hoofdstad Tasjkent rijden er veel behoorlijk nieuwe auto’s rond en krijg je een welvarende indruk.

Alle vooroordelen die ik van te voren over het land te horen had gekregen of waarover ik had gelezen, ook van onze eigen reisorganisatie, zijn de afgelopen weken gesneuveld. Het land is schoon! nergens afval op straat. Overal zijn mensen bezig omdat zo te houden. In de wijken wordt op de dinsdag schoonmaakdag gehouden waar iedereen aan mee moet doen, een geweldig systeem. Het land is vrolijk, overal lachende gezichten, honderden keren ben ik met Uzbeken op de foto gegaan. Ik ging toch uit van een dictatuur met veel politiemacht, maar de enige agenten en verkeerspolitie waren van papier!

Het land is niet streng in de leer wat betreft het geloof. Onze gids stoorde zich aan het feit dat zoveel Uzbeken zich in de heiligdommen niet hielden aan het voorschrift om je hoofd te bedekken. Ik heb zelfs korte broeken gezien in de moskee. Op straat was iedereen mooi gekleed, heel kleurig ook, de ouderen vrouwen wel met van die Russische bloemetjesjurken, maar het zag er vaak feestelijk uit. Nergens hebben we boerka ‘s gezien en hoofddoekjes alleen zoals onze moeders ze vroeger droegen. Tijdens de reis las ik het boek van Pieter Waterdrinker Tsjaikovskistraat 40 en daaraan maakt hij melding van het feit dat de naar Tasjkent gevluchte Russische adel zich vergaapte aan de kleurenpracht van de kleding van de  Uzbeekse bevolking.  Pieter Waterdrinker organiseerde trouwens als eerste reizen langs de Zijderoute in de jaren 80. Dat moet vast een verschrikking zijn geweest  want de wegen waren behoorlijk slecht. We hebben twee keer een treinreis gemaakt van Tasjkent naar Khiva en van Samarkand naar Tasjkent en dat was verre te verkiezen boven twee autoritten. Wat een gaten in de weg, maar het zal ook moeilijk zijn met dat klimaat om het wegdek goed te houden.

Ook opvallend, overal konden we onze mobiel opladen, zelfs in de Yurt. Bij de reisorganisatie adviseerden ze geen Ipad of E-reader mee te nemen, maar dat bleek geen goed advies. Wij hoorden van onze reisbegeleider dat dingen momenteel razendsnel veranderen, dus ze moeten de websites van de reisorganisaties snel aanpassen.

En nog even over de liefde voor bloemen (die behalve in de architectuur ook veel kledingstukken sieren), overal zijn vrouwen langs de kant van de weg bezig met het aanleggen en onderhouden van bloemperken. Dat doen ze niet alleen voor de toeristen (die er tenslotte maar 5 maanden per jaar zijn) maar vooral voor zichzelf. Het land bestaat voor 3/4 uit steppe en woestijn, maar zodra er water in de buurt is worden er bloemen geplant. Nog even wat grappigs, midden in de woestijn, waar we twee dagen verbleven, was een meer ontstaan van 300 bij 20 kilometer  door een dambreuk. Heerlijk in gezwommen. Ik ben vergeten waarom het water niet verdampt, maar het was kristalhelden en heerlijk fris. Dus het Aralmeer valt droog en hier zagen we ineens bijna een zee opdoemen, midden in de woestijn, een beetje hallicinerend.

De schoonheid van de drie steden, Khiva, Buchara en Samarkand was overweldigend. Maar daarover een volgende keer.

Maandag verschillende schatten opgeduikeld uit de kisten. Allereerst Het einde van de rode mens; leven op de puinhopen van de Sovjet-Unie,  van Svetlana Alexijevitsj, twee jaar geleden gelezen naar aanleiding van de toekenning van de Nobelprijs voor de literatuur voor dit boek (geweldig boek), Pieter Steinz, Made in Europe, de kunst die ons continent bindt, Victor Broers, Thomas Piketty’s Kapitaal samengevat in Nederlands perspectief.  In Steinz las ik wat hoofdstukjes (de Russische roman, Montaigne) en vroeg me af voor wie dit boek bedoeld is. Het is allemaal zo summier dat het de ware kenner niet veel te bieden heeft en als naslagwerk is het voor de leek veel te specialistisch. Voor het boek van Broers lijkt een beetje hetzelfde te gelden. Niet geschikt voor economen, maar voor als leek als ik toch nog behoorlijk zware kost.

Waar ik wel in doorging vandaag in de trein was het boekje van Jan Knol,  En je zult spinazie eten; aan tafel bij Spinoza filosoof van de blijdschap (achtste druk 2014). Omdat De ethica van Spinoza zo moeilijk te lezen is heeft Knol dit werk herschreven voor jong en oud. De redenen om je verdiepen in Spinoza volgens Knol; mensen van nu kunnen zich zijn godsbeeld voorstellen, zijn filosofie van eenheid geeft het leven zin en zinsverband, zijn ethiek is bruikbaar voor onze tijd, zijn leven ons de soberheid en rust teruggeeft die wij zo ontberen tegenwoordig, uit zijn therapie zijn veel andere ontstaan die nooit die van hem overtreffen, en hij ons perspectieven laat zien die verder reiken dan dit leven en ons troost kunnen bieden. Ik heb de helft er al op zitten en krijg zin om het werk in origineel te lezen. Wat voor mij vooral belangrijk is dat Spinoza een persoonlijke God ontkent.

Ik kan me nu al niet meer voorstellen dat ik het zonder deze wekelijkse schatten-graverij moet stellen. Na raadpleging/lezing neem ik de boeken weer mee terug en gaan ze de winkel in. Wat ook een mooie ontdekking is; ik heb 42 jaar in een bibliotheek gewerkt, vele boeken gerecenseerd, vele boeken aangeschaft, maar wat was dat eigenlijk maar een druppel in een zee van nog veel meer boeken. Elke keer sta ik weer verbaasd over titels waar ik nog nooit van gehoord heb en schrijvers die aan mijn aandacht zijn ontsnapt. Na een jaar zonder bibliotheek vraag ik me regelmatig af of ik de bibliotheek nog wel nodig heb. Drie keer heb ik een boek waar ik al een half jaar voor op de reserveringslijst stond ( Alfred Birney De tolk van Java, Geert Mak, De levens van Jan Six en Miquel Bulnes De reconquista) , uit de kisten gehaald.  Mensen schenken hun bijna  gloednieuwe boeken dus aan de kringloop, omdat ze weten dat daar anderen weer van genieten voor een klein prijsje.