Ik las vandaag in de Volkskrant dat nieuw onderzoek uitwijst dat je van het lezen van literaire fictie toch niet empatischer wordt. Vijf jaar geleden deed de Amerikaanse onderzoeker David Kidd een onderzoek dat nu door de onderzoeker Brian Comer Nosek is overgedaan met vijf maal zoveel proefpersonen. David Kidd blijft echter vasthouden aan zijn theorie omdat zijn studie is gebaseerd op vijf deelexperimenten. In het herhaalonderzoek werd slechts een deelexperiment nagebootst.
A Good Read
Theory of Mind is the human capacity to comprehend that other people hold beliefs and desires and that these may differ from one’s own beliefs and desires. The currently predominant view is that literary fiction—often described as narratives that focus on in-depth portrayals of subjects’ inner feelings and thoughts—can be linked to theory of mind processes, especially those that are involved in the understanding or simulation of the affective characteristics of the subjects. Kidd and Castano (p. 377, published online 3 October) provide experimental evidence that reading passages of literary fiction, in comparison to nonfiction or popular fiction, does indeed enhance the reader’s performance on theory of mind tasks.
Maakt zo’n bericht over het onderzoek van Nosek wat uit voor ons lezers? Ik denk het eigenlijk niet. Wij weten zeker dat we ons beter in kunnen leven in anderen omdat we vaak in de hoofden van anderen bevinden. Ik zal een voorbeeld geven.
Tijdens mijn studie Spaans las ik het boek van Carlos Fuentes, De dood van Artemio Cruz. Over hoe een eenvoudige plattelandsjongen in de loop van zijn leven zijn idealen (Mexicaanse revolutie) verkwanselt door hebzucht en hang naar luxe en macht. Op zijn sterfbed, terugkijken op zijn leven realiseert hij zich dat hij het niet meer over kan doen. Er bestaat een beroemd Duits spreekwoord wat ik regelmatig aanhaal als het te pas komt: erst am ende wird abgerechnet. Dat spreekwoord is van toepassing op het boek van Fuentes. Als lezer voel je de wanhoop van Fuentes op zijn sterfbed waarom hij de dingen niet anders heeft gedaan. Hij heeft de wereld niet mooier gemaakt maar mensen bedrogen, is liefdeloos geweest voor zijn vrouw en kinderen. Het had ook anders gekund als hij zijn hartstochten in toom had gehouden. Ik moet nog regelmatig aan dat boek denken. Je kunt de dingen maar een keer verpesten of goed doen. Vooral het gevoel dat je op individueel gebied heel veel kunt doen voor de wereld is me heel sterk bijgebleven. Het maakt heel veel uit welke paden je kiest in het leven.
Ondertussen ben ik op nieuw begonnen in de 1000 pagina’s dikke pril van Jaan kross, Tussen drie plagen en begin er zowaar wat lol in te krijgen. Er komen wat liefdesverwikkelingen (altijd fijn) en er komt een stuk historie die me veel meer nabij staat, namelijk Spanje in de 16e eeuw. Een man uit de hogere klasse van Tallinn vecht mee in het leger van Hernan Cortes op het eiland Mallorca.