Van de week vroeg een vriendin of ik al last had van vliegschaamte. Ik antwoordde dat ik daar nog niet zo’n last van had. Ik heb vijfendertig jaar geleden mijn auto weg gedaan en vloog daarna maximaal twee keer per jaar. Afgelopen jaren is dat vier keer per jaar geweest maar dat kwam doordat ik met pensioen ging en wat in te halen had. In de toekomst zal ik er wel rekening mee gaan houden. Het blijft lastige materie voor individuele afwegingen. Waar ik me altijd veel meer zorgen om heb gemaakt zijn de mode-industrie en de enorme honger naar nieuwe spullen van iedereen om me heen. Ik koop alleen tweedehands spullen en richt mijn huis in met afgedankte spullen die andere afdanken. Afgelopen week stond in de Volkskrant een artikel over het boek van Babette Porcelijn, die in haar boek De verborgen impact in de cijfers dook.

En wat blijkt; de spullen in ons dagelijks leven staan op nummer 1 als grootste vervuiler. Vlees staat op nummer 2 (daar werk ik hard aan, net als veel andere Nederlanders), op nummer 6 pas het vliegen. Van die spullen op nummer 1 wordt een kwart van de vervuiling ingenomen door elektronica. Dat komt grotendeels door het productieproces via de mijnbouw en het opslaan van onze gebruikte data in datacentra die een enorme hoeveelheid energie opslurpen en water bverspillen. De grootste digitale vervuiling wordt in ene huishouden veroorzaakt door het streamen van van films en televisieseries en het spelen van online games. Wat kun je als consument doen om daar beter mee om te gaan. Je moet de aankoop van nieuwe producten zo lang mogelijk uitstellen, repareren heeft de voorkeur boven vervangen en neem geen abonnementen waarbij je elk jaar een nieuwe telefoon mag uitzoeken. Schaf geen onnodige gadgets aan, koop minder elektronisch speelgoed, lever oude apparatuur in voor hergebruik, en schoon je laptop en telefoon regelmatig op. En kijk iets minder Netflix!!Oei.

Er is ook onderzoek gedaan naar het verschil in milieubelasting tussen e-readers of papieren boeken. Het duurzaamste blijkt toch nog altijd een bibliotheekabonnement! Ik moest meteen denken aan een grote vergadering tien jaar geleden toen de directeur van de bibliotheek aankondigde dat er over tien jaar geen boeken meer zouden zijn in de bibliotheek. Dat leek me een toen voorbarige uitspraak. De mensen willen nog steeds graag boeken lezen en nu we weten dat dat minder belastend is voor het milieu moet de bibliotheek zich maar weer eens gaan beraden wat het woord bibliotheek ook al weer betekende (houder van boeken). Ik heb op de website www.volkskrant.nl/klimaatgids de onlinetest gedaan en zoals ik al verwachtte doe ik het goed, huis goed geïsoleerd, geen overbodige apparaten, groene stroom en reizen per openbaar vervoer. Dat wanhopige gevoel dat jouw individuele inspanning niets oplevert moet je opzij zetten want alles heeft impact. De vleugelslag van een vlinder in Brazilië kan een storm veroorzaken in Texas. Een uitspraak van de wiskundige en meteoroloog Edward Lorenz uit 1961 (Butterfly effect). Toegepast op chaotische systemen als het weer, de beurzen en het dagelijks leven lijkt het een interessante theorie. Mooi om daar mee te eindigen. Niets doen met als argument dat het niets uithaalt is geen optie.