Iran of Perzie?

Ik moet iets uitleggen over de naam van het land Iran, dat toen ik jong was Perzië heette. Het Iraanse Plateau werd bewoond door Iraanse (edel, nobel, goed) volken, als tegengesteld aan volken van Toeranische (buitenlanders of barbaren) afkomst. Toen deze volken in contact kwamen met de Grieken werden ze gedomineerd door een groep die uit de streek Pars (Fars) stamde. Daarom noemde het Westen het rijk van de Iraniërs Parsae. De Iraniërs zelf noemden zich eeuwenlang Perzen en Perzisch werd de term voor de schrijftaal die de meeste Iraniërs gebruikten. De Arabieren die in de 7e na Christus het land zouden islamiseren noemden het land Faris. De Perzen voelden zich altijd onderdeel van een Iraanse etnische en culturele eenheid, maar pas in 1935 besloot de heerser Reza Pahlavi dat zijn land voortaan internationaal bekend moest staan als Iran in plaats van Perzië. Volgens Reza moest het land zijn illustere pre-islamitische erkennen en herwaarderen, ten koste van de islamitische religieuze identiteit, die 1200 jaar lang een kenmerkend en fundamenteel element van Perzië/Iran was geweest. Vanaf dat moment was de naam Perzië synoniem voor een land dat alleen in Duizend-en-een-nacht bestaat en of ongeneeslijke romantici op zoek naar Ali baba. (Anna Vanzan: Perzië, geschiedenis en cultuurschatten van een oude beschaving).

Maar doordat de korte dynastie van d Pahlavi omver werd geworpen en de islamitische republiek Iran werd uitgeroepen, kreeg het land internationaal de reputatie van een broeinest van intolerantie en religieus fanatisme en werd het woord Iran verbonden met islamitische terroristische bewegingen. de Iraniërs die het land ontvluchtten begonnen zich weer met de term ‘Perzen’ te identificeren, omdat het woord Iraniër synoniem aan ‘terrorist’was geworden. De naam werd zo politiek geladen dat tegenstanders van het regime hun kinderen Darius of Cyrus  gingen noemen naar de Achaemenidische keizers.  De Pahlavi’s hadden de ruinesteden Persepolis en Pasargade weer op de kaart gezet om het verleden te verheerlijken, daarna dreigden ze weer in de vergetelheid te raken omdat de islamitische machthebbers alleen de islamitische monumenten restaureerden.

Gelukkig is er nu ook van die kant interesse voor de geraffineerde levensstijl van de periode tussen de 6e eeuw voor Christus en de 7e eeuw na Christus. De Achaemeniden en de Sassaniden heersten over een enorm gebied van Mesopotamië tot Transoxanie en van de Egeïsche zee tot het Indiase subcontinent. Na de islamisering wisten de Iraniërs op de hoogvlakte hun unieke identiteit te bewaren doordat hun grondgebied was omgeven door woestijnen en bergketens.

Nog even de volgorde:

  • 9e tot de 6e eeuw voor Christus Meden (grote invloed op Achaemeniden)
  • 6e tot 3e eeuw voor Christus Achaemeniden (Cyrus, Darius)
  • 3e eeuw voor Christus Alexander de Grote
  • 3e eeuw voor Christus tot 3e eeuw na Christus Parten
  • 3e eeuw na Christus tot 6e eeuw na Christus Sasaniden (Zoroastrisme werd staatsgodsdienst)
  • 6e eeuw na Christus tot nu Arabieren, islam wordt staatsgodsdienst
  • 1925 tot 1979 Pahlavi dynastie (gebruikten Faravahar, de wijze oude man in het symbool van de Zoroasters om de natei Iran te vertegenwoordigen)