We waren allemaal niet echt enthousiast over het boek van de Senegalees Franse Mohamed Mbougar Sarr, dat zo alom werd geprezen en grote prijzen kreeg. Er zaten wat mooie gedeelten in maar het cultuurverschil tussen het magische Afrika en de nuchtere westerling was te groot (alhoewel een paar van ons daar soms wel in mee konden gaan). Het volgende boek wordt Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr (het mooiste boek van de afgelopen honderd jaar??). Hopelijk levert dit boek een betere leeservaring op. De volgende boekenclub is vrijdag 27 oktober bij Tineke.

Andere boeken die werden gelezen en die de moeite waard zijn: Olga Tokarczuk, Jaag je ploeg over de botten van de doden (boekenclub waardig), Graaf in Moskou van Amor Towles, Joep Dohmen, Iemand zijn; filosofie van de persoonlijke vorming (voor mensen in het onderwijs), Bart van loo, Napoleon, de schaduw van de revolutie, Gijs Wilbrink De beesten (wordt als e-book toegestuurd door Gjalt), Eva Menasse, Dunkelblum zwijgt……

Een ongekend knappe roman.’ ***** – de Volkskrant Een klein stadje met een groot geheim: achter de keurige façade van het Oostenrijkse grensstadje Dunkelblum gaat het verhaal van een gruwelijke misdaad uit de nadagen van de Tweede Wereldoorlog schuil. Op de hoogte van deze gebeurtenis, en zwijgend over daad en daders, zijn de oudere Dunkelblumers sinds jaar en dag met elkaar verbonden. In de broeierige augustusmaand van het jaar 1989, terwijl aan de andere kant van de nabijgelegen grens met Hongarije al honderden DDR-vluchtelingen staan te wachten, verschijnt er een geheimzinnige bezoeker in het stadje. Plotseling volgen de gebeurtenissen elkaar in snel tempo op: op een akker aan de rand van de stad wordt een skelet opgegraven en er verdwijnt een jonge vrouw. Op geheimzinnige wijze duiken sporen van het oude misdrijf op, en de Dunkelblumers worden geconfronteerd met een verleden waarvan ze dachten dat het al lang voorbij was. ‘Een even ingenieuze als intrigerende satire over schuld en stilzwijgen.’ – Het Parool ‘Geweldige roman.’ – NRC Handelsblad ‘Groots én geestig.’ – Trouw ‘Een waanzinnig boek, het is één grote spanningsboog. Als je de eerste alinea leest, ben je meteen verkocht.’ –

Verder Sarah Winman, Stilleven, Nicholas Mathieu, Connemara, Cathalijne Boland Reuchlins reis, de Holland-Amerika lijn en de landverhuizers, Rutger Bregman, Gratis geld voor iedereen, Elsa Morante Het eiland van Arturo, Mariana Mazzucato Moonshot en Sascha Bronwasser.

Verder kwam nog voorbij de documentaire De zaak Schaap (de frauderende landsadvocaat Frank Oranje), en Nothing lasts forever (over de diamanthandel), de film Corpus Christi. Misschien een idee om elkaar vaker via de app wat tips door te geven over goede films, documentaires enz. Mij tip, De VPRO-gids!!

Dit stuk ga ik voor de tweede keer typen. Mijn host is overgegaan in een andere host (groter?, beter?) en ineens kon ik niet meer automatisch inloggen. Na lang bellen en wat begeleiding is het toch weer gelukt om in te loggen. Maar mijn vorige stuk over internetfraude, waaraan ik mijn gelezen boeken had toegevoegd, was ineens gedeeltelijk verdwenen. Oké, je niet meer opwinden en gewoon een tweede poging doen. Als ik lees over de computerproblemen bij bijvoorbeeld de belastingdienst vraag ik me af of ze niet eens kunnen stoppen met al die updates en veranderingen. En over de horror die ons nog te wachten staat als het ze niet lukt om binnen drie jaar het systeem te moderniseren zullen we maar niet wakker gaan liggen. Ik mis af en toe mijn werk wel met zijn jaarlijkse cursussen waardoor je een beetje bij bleef. Ik beluisterde gisteren een podcast van FTM waarin gesproken werd over de fraude bij Cumex. De truc is om alles zo ingewikkeld te maken dat niemand het meer snapt en zij lekker hun gang kunnen gaan. Terecht merkte Eric Smit op de belastingdienst idioot veel werk maakte van de toeslagen controle, maar dit soort dingen die veel meer geld zouden opleveren(27 miljard!! volgens FTM), laten liggen. Witte-boorden criminaliteit loopt veel minder gevaar dan de arme sloebers. Dat zal ook wel nooit veranderen. Maar nu over naar mijn gewone onderwerp, de gelezen boeken.

Ik ben in verschillende boeken begonnen en er weer mee gestopt omdat het niet boeide, te zwaar was of te moeilijk. Emotioneel te zwaar was Het concentratiekamp aan de Paradijsstraat van Stanislav Aseyev. De gruwelijkheden van de Russische kampen die na 2014 in het Donbas gebied werden opgetuigd voor tegenstanders van de Russen. Te moeilijk was Moonshot, grootse missies voor onze economie en samenleving van Mariana Mazzucato. Niet boeiend (te anekdotisch) genoeg was het boek De man die zijn hoofd verloor van …..

Wel heel boeiend waren de boeken Connemara van Nicolas Mathieu, een ‘meesterlijke generatieroman”, klopt wel, Doe zelf normaal, menselijk recht in tijden van datasturing en natuurgeweld. van Maxim Februari, een boek dat iedereen zou moeten lezen, Naar het paradijs van Hanya Yanagahiri, een dystopische visie over de wereld in 2095 (met mensen die koeltepakken dragen omdat het zo heet is geworden!!!!). Maar het meest was ik geboeid door Schipbreuk der beschavingen van Amin Maalouf. wat iedereen moet lezen die iets meer wil sappen over het Midden-Oosten.

Al meer dan een halve eeuw reist Amin Maalouf de wereld rond en geeft hij zijn ogen de kost. Hij groeide op in de wereldse en welvarende steden Beiroet en Caïro, en zag hoe die steeds meer in de greep kwamen van religieuze radicalisering, nationalisme en geweld. Hij was in Saigon aan het einde van de Vietnamoorlog, en in Teheran toen de Islamitische Republiek werd uitgeroepen. Vandaag staan we, vreest hij, op de drempel van een wereldwijde schipbreuk, die alle domeinen van de beschaving treft. Amerika verliest elke morele geloofwaardigheid. Europa riskeert uiteen te vallen. De Arabische wereld zinkt weg in een diepe crisis met rampzalige gevolgen voor haar bevolking en voor de hele planeet. Om nog maar te zwijgen van de ernstige bedreigingen op het vlak van klimaat, milieu en gezondheid waar de aarde mee wordt geconfronteerd en die alleen kunnen worden aangepakt door middel van wereldwijde solidariteit. En laat het daar nu net aan ontbreken. Het is hoog tijd, vindt Maalouf, dat de mensheid zich de juiste vragen stelt, en er een antwoord op probeert te formuleren. In Schipbreuk der beschavingen treedt Maalouf op als geëngageerd toeschouwer en denker, als iemand die zijn eigen, persoonlijke ervaringen koppelt aan reflecties over een steeds veranderende wereld.

Als laatste nog even het boek waarin ik van de week ben begonnen, Charles Darwin, De reis van de Beagle. Ik had zo genoten van de biografie van Alexander von Humboldt dat ik hier ook zin in kreeg. Darwin was ook enorm geïnspireerd door von Humboldt.

Ik ben er ingetrapt!!! Ik verkoop nooit iets op het internet omdat ik er niet van houd, maar ik dacht dat ik het toch wel eens kon proberen want ik wilde van een paar stoelen af. Binnen een half uur kreeg ik bericht van een mijnheer die mijn stoelen wilde kopen. Hij liet ze ophalen door een erkend bedrijf GLS, de meest betrouwbare van allemaal. Maar ik moest wel eerst het bedrag overmaken dat garandeerde dat ze niet voor een vaste deur stonden (en voor niets hadden gereden vanuit Groningen). Ik stribbelde tegen maar die mijnheer zei dat hij zijn geld al had overgemaakt en dat als ik me terug zou trekken hij het schip in ging. Nou, dat wilde ik natuurlijk niet (dom, dom, dom). Toen ik de volgende dag op het bedrijf zat te wachten kreeg ik een bericht van GLS dat ik eerst 750 over moest maken want…ik bespaar jullie de details, maar alles werd er bijgesleept, Europese belastingregels en wat al niet. Dat heb ik natuurlijk niet gedaan. Vervolgens begon hij te dreigen dat hij de politie op me af zou sturen want hij was nu zijn geld kwijt. vervolgens kreeg ik bericht van de politie dat ik betrokken ben bij internetfraude, ok weer keurig met het logo van de politie, maar daar trapte ik dus niet meer in. Ik zei dat ik zelf naar het politiebureau zou gaan om hem te ontmaskeren. Ik had al allerlei taalfouten en vreemde kronkels in zinnen gezien, maar weet dat maar aan slecht personeel (dom, dom, dom). Ik was er helemaal naar van, maar het ging nog verder want daarna werd ik ook nog gebombardeerd door vele mensen met vreemde Franse namen die ook allemaal met hetzelfde systeem werkten (wel een ander transportbedrijf nl DPD). Je gaat gewoon piekeren of ze met zijn allen een cursus hebben gedaan, zelfde soort zinnen, zelfde fouten , heel vreemd. Het vervelende is dat ik niet weet of er echt koper bij zit, ik denk dat ik de stoelen er maar af haal. Ik ben wel naar de politie gegaan, maar moest alles online afhandelen (bah) en kreeg een folder mee over slachtofferhulp (wil ik niet).

En nu kreeg ik een melding dat ik iets moest activeren (ik had net 6 titels van de afgelopen maand besproken) en hopla alle titels die ik net had genoemd zijn ineens verdwenen en alleen de bovenstaande tekst is nog te zien. Wat is dat internet toch af en toe een ramp. Ik zal de volgende keer weer wat titels opgeven, maar nu ga ik eerst aangifte doen online van de fraude.

Niemand had het boek De lotgevallen van de brave soldaat Svejk uitgelezen. De reacties waren, gedateerd, melige humor, niet meer van deze tijd, wel wat aardige anekdotes maar te weinig om boeiend te zijn. Slotreacties, maar ik had het toch niet willen missen en .. we kunnen weer een vinkje zetten bij een klassieker (hadden we maar de Radetzkymars van Joseph Roth herlezen ook een van mijn favorieten). De volgende boekenclub is 25 augustus bij Leida en we gaan lezen Mohamed Mbougar Sarr, De diepst verborgen herinnering van de mens. Het is geen makkelijk boek volgens de recensies en vooral geschikt voor de literaire lezer. Volgende keer verslag van de reacties op het boek.

Als de jonge Senegalese, in Parijs woonachtige schrijver Diégane Faye een legendarische literaire klassieker uit 1938 in handen krijgt, móét hij de mysterieuze schrijver ervan zien te vinden. Deze T.C. Elimane werd na de verschijning van zijn roman als ‘de zwarte Rimbaud’ gevierd, maar na een schandaal en de daaropvolgende racistisch getinte haatcampagne is hij van de aardbodem verdwenen. De labyrintische zoektocht naar Elimane zal Diégane tachtig jaar later naar Senegal, Frankrijk en Argentinië voeren, in een verslavend verhaal dat verweven is met de complexe erfenis van het kolonialisme. Winnaar van de Prix Goncourt 2021.

Boeken die ook nog aan bod kwamen.

Arthur Japin Mrs Degas (geschiedenis slavenhandel, de moeite waard), Horst Kruger, Het gebroken huis, een jeugd onder Hitler (een herontdekt meesterwerk), Olga Tokarczuk, Jaag je ploeg over de botten van de doden (humoristisch, tragikomisch) , Carlo Levi, Christus kwam niet verder dan Eboli, Willem Melching De zelfdenker, Karel van het Reve 1921-199, Paul van Velthoven Raymond Aron, Het verantwoorde engagement, Min Jin Lee Pachinko (geschiedenis van Korea aan de hand van een familiegeschiedenis), Anton de Kom, Wij slaven van Suriname. Verder nog wat titels van Cor die ik niet opneem want niet geschikt voor de niet geoefende lezer (Thomas hertog On the origin of time Stephen Hawking’s final theory ).

Een herontdekt meesterwerk waarin een doodnormale familie in de ban raakt van het nazisme. Een onvergetelijk portret van een jeugd onder Hitler. Horst Krüger groeit op in een stille buitenwijk van Berlijn, in een doodgewoon gezin. Zijn vader is ambtenaar, zijn moeder huisvrouw, hij en zijn zus gaan naar school. De komst van het nationaalsocialisme lijkt aanvankelijk aan hen voorbij te gaan. Hier leven mensen brave, niet-politieke levens – maar geleidelijk raken ze toch bedwelmd door de beloften van het nazisme. Deze veilige en overzichtelijke wereld brokkelt verder af wanneer het noodlot toeslaat. Krüger ontvlucht het verstikkende gezin en gaat in het verzet. Hij ontsnapt aan gevangenschap, maar wordt naar het front gestuurd als Hitler aan de verovering van Europa begint. In ‘Het gebroken huis’ toont Krüger hoe een familie die in de ban is van het nazisme erdoor wordt vernietigd.

Als laatste kwam nog de Netflix tip The diplomat, die al door diverse leden werd bekeken. Geweldige serie. En er is goed nieuws, er komt nog een vervolg. Ik voegde nog de documentaire, The president, the war and de EU toe, te zien op NPO start.

Wat is de oogst van afgelopen maand? Met het boek voor de volgende boekenclub De avonturen van de brave soldaat Swejk ben ik na drie/vier avonden gestopt. Behalve dat het een lijvig werk is in 4 delen vond ik het gedateerd en kreeg ik een ontzettende hekel aan de hoofdpersoon. Het is allemaal te karikaturaal voor de 21e eeuw. Verder heb ik in de week van 4/5 mei op aanraden van een klant het subtiele boek gelezen van Katja Petrowskaja Misschien Esther. Echt een boek om je te realiseren dat de oorlog nooit ver weg is.

Verbijsterd, zo voelt Katja Petrowskaja zich als ze aan haar familie denkt. De meeste leden ervan leven alleen voort als naam, slechts een handjevol heeft de twee ergste rampen van de twintigste eeuw overleefd, het stalinisme en het nazisme. Katja Petrowskaja probeert de verkruimelde familie te redden van een naamloos verleden, ze schraapt via gesprekken, archiefonderzoek en reizen stukjes en beetjes bijeen van wat ook háár geschiedenis is. Ze probeert er een samenhangend geheel van te maken en legt zo het ene na het andere drama vast, van showprocessen onder Stalin tot de gruwelijke moordpartij door de nazi’s in het ravijn Babi Jar in Kiev. En ze geeft de mensen die er niet langer zijn een gezicht. Misschien Esther werd onder andere bekroond met de belangrijkste debuutprijs in het Duitse taalgebied, de Ingeborg Bachmannprijs, en met de Premio Strega Europeo.
Momenteel lees ik het boek Pnin van Vladimir Nabokov. Over een ontwortelde Rus die moet aarden in het nieuwe land Amerika en die daardoor constant de plank mis slaat, erg humoristisch maar een universeel thema. Maar nog meer zin heb ik in een boek dat ik even terzijde heb gelegd en dat me werd aanbevolen door een vriendin, Naar het paradijs van Hanya Yanagihara. Omdat ik was teruggedeinsd voor Een klein leven had ik geen interesse, maar dit boek greep me meteen. Het tweede deel schijnt wat lastig te lezen te zijn, maar vooral het laatste deel grijpt je naar de keel volgens de lezer die het me aanbeval.

In 1893 maakt New York deel uit van de Vrije Staten, waar mensen ogenschijnlijk mogen liefhebben wie ze willen. David verzet zich tegen de door zijn rijke familie gearrangeerde verloving met een geschikte kandidaat; hij voelt zich meer aangetrokken tot een charismatische maar arme muziekleraar.
In het door de aidsepidemie geteisterde Manhattan van 1993 woont de jonge Hawaïaanse David samen met zijn veel oudere, rijkere partner, voor wie hij zijn moeilijke jeugd en het lot van zijn vader verzwijgt.
In 2093 probeert Charlie zich staande te houden in het totalitaire New York zonder de bescherming van haar grootvader, een gerenommeerd wetenschapper. Ze ontmoet David, die zegt haar te kunnen redden – maar kan zij hem vertrouwen?

Deze drie delen vormen samen een weergaloos epos over familie, verlies en de zoektocht naar liefde. Wat niet alleen de personages, maar ook de verschillende versies van Amerika met elkaar verbindt, is de worsteling met de eigenschappen die ons menselijk maken: angst, liefde, schaamte, afhankelijkheid, eenzaamheid en bovenal het pijnlijke verlangen om degenen van wie we houden te beschermen.

Maar nu moet ik nog een geschikt boek uitzoeken voor mijn volgende vakantie naar Albanië. Altijd lastig. Vaak neem ik een dwarsligger, maar misschien neem ik mijn iPad mee waarop een aantal boeken staan. het wordt trouwens mijn derde reis naar een voormalig communistisch land na Oezbekistan en Georgië. Omdat ik die landen heb bezocht volg ik ook een beetje de ontwikkelingen daar en moet concluderen dat veel van die Russische vazalstaten zich maar moeilijk los kunnen maken van Rusland. Albanië had natuurlijk wel een eigen lijn en was niet afhankelijk van Rusland en ik ben benieuwd of je daar nog iets van merkt als je het land bezoekt. De grenzen voor het toerisme zijn pas rond 2019 (daarvoor was er amper hotelaccommodatie) echt voor het toerisme opengegaan en zoals iedereen kreeg het land te maken met een paar jaar Lock down. Ik zal na de vakantie verslag doen van mijn ervaringen.

De laatste jaren heb ik steeds vaker gesprekken over hoe lang je kan lezen. De ogen worden slechter, staaroperaties gaan komen of zijn al gedaan. Hoe is de concentratie, na het lezen van kranten en tijdschriften en alles wat er om je heen gebeurd, kortom het probleem van het ouder worden. Ik heb vier weken geen blog geplaatst, maar ik heb wel van alles gelezen. Allereerst heb ik een week gedaan over het nieuwste boek van Michel Houellebecq Vernietigen. Ik heb er lang op moeten wachten maar eindelijk was daar dan toch de vertaling en had ik al een van de eerste een reservering geplaats. En hij had me weer meteen in de greep, een echte Houellebecq. De vraag waar komt het op aan in het leven als het einde nadert. Je politieke carrière of de relatie die je hebt met je naasten. Er zat veel wensdenken in het boek, maar de compassie van de hoofdpersoon met zijn religieuze zus laat zien dat de schrijver hunkert naar een verbindende kracht in zijn leven. Het accepteren van andermans gebreken. Mooi. Tussendoor lees ik trouwens ook nog in het nieuwste boek voor de boekenclub, Jaroslav Hasek . De avonturen van de brave soldaat Svejk.

November 2026. De Franse presidentsverkiezingen komen er weer aan, de zittende president kan na zijn tweede termijn niet worden herkozen, dus het hele veld ligt open en extreemrechts maakt een goede kans. Dan verschijnt er op internet een onmogelijk realistische nepvideo waarin een van de voornaamste potentiële kandidaten wordt onthoofd. Contactpersoon voor het onderzoek door de geheime dienst wordt topambtenaar Paul Raison, en over hem gaat dit boek: over zijn omgang met een grote terroristische dreiging, maar vooral ook over zijn privéleven, zijn relatie met zijn vrouw, zijn familie. Na bijna zeshonderd pagina’s blijven we verdwaasd achter.

Vernietigen is de achtste roman van Frankrijks onbetwiste sterschrijver, Michel Houellebecq. Hij pakt er naar eigen zeggen een motief in op dat hij in De kaart en het gebied (2010, Prix Goncourt) niet naar tevredenheid had behandeld: wat als het leven gewoon doorgaat – tot het niet meer doorgaat? Nooit eerder heeft Houellebecq zo’n totale poging gedaan om dat leven in een boek te vatten, met zijn mooie en lelijke kanten, zijn vreugde en zijn pijn, zijn betekenis en zijn betekenisloosheid. Is dit zijn magnum opus?

Ik heb nog meer mooie boeken gelezen de afgelopen maand. Van Peter Middendorp, Jij bent van mij. Ik heb een paar boeken gelezen waarin schrijvers een poging doen om in het hoofd te kruipen van een moordenaar/pedofiel en elke keer ben ik onder de indruk van het vermogen om iets te verdedigen wat de hele wereld verafschuwt. Die boeken waren, Michael Kumpfmuller Dorst (een jonge moeder laat haar twee kleine kinderen achter en gaat twee weken op vakantie), en het boek Muidhond van Inge Schilperoord. Ik lees net dat dat laatste boek al in 7 talen is vertaald en terecht, het is zo’n bijzonder boek. Een pedofiel die weer de fout in gaat en proberen te beschrijven waarom dat gebeurd ( Schilperoord is forensisch psycholoog). Heel Nederland kent de zaak van Marianne Vaatstra die werd vermoord en waarvan de zaak zestien jaar later door grootschalig DNA onderzoek werd opgelost. Peter Middendorp is met dit verhaal aan de slag gegaan om de maatschappij een spiegel voor te houden (die asielzoeker zal het wel gedaan hebben, een boek uit het eigendorp met twee dochters kan de dader niet zijn). Heel knap hoe hij toch aannemelijk kan maken dat het gebeurd is.

Een ander bijzonder boek was een boek van Pauline Terreehorst, Het geheim van de Gucci-koffer; hoe de adel uit Midden-Europa verdween. Je koopt op een veiling een koffer omdat je denkt dat daar oude kleding in zit (Terreehorst was ooit directeur van het Amsterdam Fashion Instituut) en twee jaar later ligt er dit boek, onderhoudend, fantastische research, om jaloers op te worden.

Het laatste boek waarin ik wel was begonnen maar dat ik weg heb gelegd was de Fantasten van Ian Buruma. Vond ik toch niet boeiend genoeg. Gisteren ben ik begonnen aan het boek van Hanya Yanagihara, Naar het paradijs. Ik had haar boek Een klein leven al vrij snel weggelegd, te gewelddadig, maar dit boek heeft me meteen in de greep.

Bijna een maand geen blog en dat allemaal omdat ik een paar hele dikke boeken moest uitlezen, o.a.het 800 pagina dikke Het schaarse licht van Nino Haaratischwili .

We zijn allemaal enthousiast over Robert Harris Regicide. Iets te romantisch (omgeloofwaardig einde) einde, maar fantastische karakters, gedegen historische research, een echte Harris. Voor volgende keer doen we Jaroslav Hasek. De lotgevallen van de brave soldaat Svejk. De overig boeken die zijn gelezen. Slavoj Zizek, Event, filosofie van de gebeurtenis, Amin Maalouf, Schipbreuk der beschaving en Moorddadige entiteiten (ga ik absoluut lezen).

Al meer dan een halve eeuw reist Amin Maalouf de wereld rond en geeft hij zijn ogen de kost. Hij groeide op in de wereldse en welvarende steden Beiroet en Caïro, en zag hoe die steeds meer in de greep kwamen van religieuze radicalisering, nationalisme en geweld. Hij was in Saigon aan het einde van de Vietnamoorlog, en in Teheran toen de Islamitische Republiek werd uitgeroepen. Vandaag staan we, vreest hij, op de drempel van een wereldwijde schipbreuk, die alle domeinen van de beschaving treft. Amerika verliest elke morele geloofwaardigheid. Europa riskeert uiteen te vallen. De Arabische wereld zinkt weg in een diepe crisis met rampzalige gevolgen voor haar bevolking en voor de hele planeet. Om nog maar te zwijgen van de ernstige bedreigingen op het vlak van klimaat, milieu en gezondheid waar de aarde mee wordt geconfronteerd en die alleen kunnen worden aangepakt door middel van wereldwijde solidariteit. En laat het daar nu net aan ontbreken. Het is hoog tijd, vindt Maalouf, dat de mensheid zich de juiste vragen stelt, en er een antwoord op probeert te formuleren. In Schipbreuk der beschavingen treedt Maalouf op als geëngageerd toeschouwer en denker, als iemand die zijn eigen, persoonlijke ervaringen koppelt aan reflecties over een steeds veranderende wereld.

Gjalt en ik hebben allebei recentelijk het boek van Kim Ghattas, De zwarte golf , hoe de rivaliteit tussen Saoedi-Arabië en Iran het leven in het Midden-Oosten heeft verwoest, geprobeerd, maar we verdronken allebei in de overvloed aan details. Wel is het gevoel achter gebleven dat de geschiedenis een heel anders wending had kunnen nemen als de “goede” krachten hadden gewonnen.

Verder Laura Broekhoven, Flessenpost uit Reykjavik en Winter-Ijsland (belevenissen van een vrouw die zich terug trekt in een afgelegen deel van IJsland), Ian McEwan Lessen, Thomas Hertog, Het ontstaan van de tijd; een reis met Stephan Hawking voorbij de oerknal, Susanne Foitzik, De mierenmaatschappij; over het leven van mieren en wat wij mensen van ze kunnen leren.

Verder worden er weer veel tips uitgewisseld over goede documentaires, films en andere zaken. Tineke beveelt de thuis oefeningen aan van Achmea, Haye attendeert ons op Radio voor Jong Nederland, waar hij geïnterviewd wordt over zijn canon van culturele rellen uit Bergen. 10 juni in de Petrus en Pauluskerk.

Radio Voor Jong Nederland is hét kanaal voor onverwachte superlokale verhalen van de Kennermerzandgronden. Het internetradiostation is gehuisvest in het Kolonie Gebouw Voor Jong Nederland te Bergen aan Zee. De redactie bestaat uit:

Zelf lees ik momenteel geheel onverwachts het boek van Pauline Terreehorst, Het geheim van de Guccikoffer, hoe de adel uit Midden-Europa verdween. Heerlijk boek, je koopt een koffer omdat je interesse hebt voor de jurkjes die er in zitten en komt een aantal jaren later met dit boek, geniaal.

Bij Sotheby’s biedt Pauline Terreehorst in 2004 op een vintage Gucci-koffer. Er blijken jurken, bontkragen en kanten voiles in te zitten. Maar ook albums met ansichtkaarten, van een moeder en een dochter die tussen 1900 en 1940 in een kasteel onder Salzburg woonden. Die moeder was een bijzondere vrouw.
Margarethe Szapáry, geboren Henckel von Donnersmarck, leefde tijdens de gruwelijkste jaren van de twintigste eeuw. Ze gebruikte haar Silezische familiefortuin om in de Lungau, het Oostenrijkse landsdeel waar ze woonde, het leven te verbeteren van de arme mensen om haar heen, voor wie ze een school bouwt, de aanleg van telefoonleidingen betaalt en de teruggekeerde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog aan een boerderij helpt. En ze bouwt er een mooi kasteel dat ze inricht alsof het een museum is. Door de Eerste Wereldoorlog raakt ook zij het grootste deel van haar fortuin kwijt. Erger is dat ze een jaloerse buurjongen heeft. Zijn naam is Hermann Göring.
Het geheim van de Gucci-koffer opent een poort naar een wereld die verdwenen is, naar steden die nu in andere landen liggen en hun naam verloren. Naar adellijke families die in Midden-Europa op grote landgoederen woonden, waar de vondst van kolen en ijzer tot fortuinen leidde. En naar mensen die van monarchist moesten veranderen in Duitser óf Europeaan.

We waren allemaal, behalve Cor (de volgende boekenclub is bij Cor op 10 maart) niet echt enthousiast over het nieuwe boek van Orhan Pamuk. Te langdradig, te getailleerd, te veel thema´s enz. Alweer een boek dat in de recensies de hemel wordt ingeprezen, maar waar wij maar matig enthousiast over konden worden. Voor de volgende keer doen we van Robert Harris Regicide (we hebben ooit De officier gelezen en waren daar heel enthousiast over). En we hebben voor de keer daarop ook al een keuze gemaakt, De lotgevallen van de brave soldaat Svejk, van Jaroslav Hasek. Ik las even een recensie over dit boek en kwam de volgende passage tegen….Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was de Oostenrijks Hongaarse samenleving door de bureaucratie vrijwel tot stilstand gekomen door talloze omslachtige wetten en onbegrijpelijke instructies…… Waar moeten we nu aan denken. Gisteren zat ik naar Arjen Lubach te kijken die een item had over de websites van de overheid. Het waren er 1800 en je komt regelmatig in een loop terecht als een vraag hebt. Volgens mij zitten we nu ook op zo’n punt in onze samenleving, 2,5 miljoen mensen die er digitaal niet meer uitkomen en dat zullen er steeds meer worden. Ik heb nu al zin in het boek.

1660. Generaal Edward Whalley en zijn schoonzoon kolonel William Goffe steken de Atlantische Oceaan over, op de vlucht, en op zoek naar onderdak omdat ze worden gezocht voor de moord op koning Charles I. In Engeland zijn ze bij verstek veroordeeld wegens hoogverraad. In Londen krijgt Richard Nayler, de secretaris van het Regicidecomité van de Privy Council, opdracht om de gevluchte mannen op te sporen. Hij zal nergens voor terugdeinzen om ervoor te zorgen dat de beide mannen hun verdiende loon krijgen. Er staat een prijs van honderd pond op hun hoofd – en het maakt niet uit of ze dood of levend worden opgepakt

Of lotgevallen van de brave soldaat Svejk behoort to de wereldliteratuur. Zijn avonturen, die in deze komische, blijvend moderne, satirische roman zijn vastgelegd. verschenen in vele talen en werden meerdere malen verfilmd.
Svejk is de schijnbaar argeloze, altijd vriendelijke soldaat, die, door elk bevel letterlijk te nemen en tot in het absurde uit te voeren, het autoritaire gezag en militaristisch gedrag op universele wijze te kijk zet.
De vier delen waarin de lotgevallen oorspronkelijk verschenen, zijn in deze uitgave in een geheel vernieuwde, eigentijdse vertaling samengebracht.

Maar nu nog even andere interessant boeken die we hebben gelezen die langs kwamen. Het gouden uur van Wytske Versteeg (over de asielproblematiek, waaraan ik aan kan toevoegen lees eens Rodaan Al galidi Hoe ik talent voor het leven kreeg)), De microben in ons en Een immense wereld van Ed Yong (als ik de recensie lees krijg ik er zin in) Papyrus, een geschiedenis van de wereld in boeken van Irene Vallejo (een sprankelende liefdesverklaring aan het lezen), Maggie Shipstead, De grote cirkel en Maxim Osipov De wereld is niet stuk te krijgen.

Het grootste deel van de menselijke geschiedenis zijn microben onzichtbaar geweest en werden ze alleen opgemerkt door de ziekten die ze veroorzaakten. Pas sinds kort zijn ze vanuit de verwaarloosde marges van de biologie verhuisd naar het centrum ervan.

De microben in ons gunt ons voor het eerst een blik in die wereld en laat ons zien hoe alomtegenwoordig en vitaal microben zijn: hoe ze onze organen vormgeven, ons helpen bij het bestrijden van ziektes hoe ze voedsel afbreken, ons immuunsysteem opvoeden, ons gedrag begeleiden, ons genoom bombarderen met hun genen en ons van buitengewone capaciteiten voorzien.

Met veel humor en eruditie nodigt Ed Yong ons uit om op een andere manier naar onszelf en onze collega-dieren te kijken: minder als individuen en meer als de onderling verbonden, onderling afhankelijke veelvouden die wij zijn. We leren de geheime, onzichtbare en wonderlijke biologie kennen die schuilgaat achter grootse koraalriffen. We lezen over de gloeiende inktvis die ons inzicht verschaft in de bacteriën in onze eigen darmen, over de kevers die hele bossen neerhalen, en over de ziekte bestrijdende muggen die in Australië zijn ontwikkeld. Maar ook over de ingrediënten in moedermelk die zijn geëvolueerd om de eerste microben van een baby van voedsel te voorzien. We zien hoe mensen deze samenwerkingsverbanden verstoren en hoe wetenschappers ze nu tot ons voordeel manipuleren. We zien, zoals William Blake schreef, de wereld in een korrel zand.

In zijn krachtige, onsentimentele en verrassende verhalen richt de Russische schrijver Maxim Osipov zijn blik op mensen die door ingrijpende gebeurtenissen – verraad, maatschappelijke commotie, ziekte of dood – grote veranderingen ondergaan. Net zo geraffineerd en veelzijdig als in een roman belicht hij de mensen van verschillende kanten en legt hen bloot tot in de kern van hun wezen en onzekerheden. Osipov ‘vangt’ zijn personages op momenten dat ze zich de vraag stellen die in veel negentiende-eeuwse literatuur werd gesteld: ‘Hoe moet een mens leven?’ Dat Osipov ook arts is bracht recensenten ertoe hem te vergelijken met beroemde voorgangers als Tsjechov en Boelgakov. Ook al wijst hij zelf zo’n vergelijking af, zijn psychologische inzicht, zijn vermogen tot pakkende karakteriseringen, zijn compassie en soms ironische blik maken dat die voor de hand ligt. Osipov is een schrijver die een moderne en zeer toegankelijke toon combineert met de klassieke Russische prozatraditie.

Ik las vanochtend in de krant dat er een algoritmeregister komt naar aanleiding van Het toeslagenschandaal. Dat lijkt een hele mooie ontwikkeling maar er is ook al weer flink wat kritiek op…Dit vond ik bijvoorbeeld bij Bits of Freedom. Ik ben altijd een felle tegenstander geweest van algoritmes omdat je een zelfversterkend effect krijgt. Of het nou gaat om boeken die goed lopen meer te kopen, waardoor de kleine niches wegvallen, of dat je mensen gaat criminaliseren door algoritmes, dan gaan ze zich ook anders gedragen, blijkt uit wetenschappelijke onderzoek…..Ik ben blij met organisaties als Bits of Freedom die dat allemaal in de gaten houden….

Wat ons betreft moeten er daarom een aantal treden doorlopen worden voordat algoritmen en kunstmatige intelligentie gebruikt worden. Allereerst moeten toepassingen die zo risicovol zijn dat de voordelen niet opwegen tegen de nadelen, simpelweg worden verboden. Vervolgens moet er een mensenrechtentoets plaatsvinden voordat het algoritme of de kunstmatige intelligentie wordt ingezet. Daarmee kunnen risico’s worden gedetecteerd én kunnen er maatregelen worden getroffen om die risico’s weg te nemen of sterk te verminderen. De volgende stap is het afleggen van verantwoording. Een algoritmeregister biedt een beetje transparantie. Maar nog belangrijker is dat we kunnen controleren of algoritmen en kunstmatige intelligentie toepassingen op een juiste en rechtmatige manier werken. Vooral als men toepassingen gaat inzetten om tot besluitvorming te komen.

Nou dat moest ik toch weer even kwijt in mijn blogje. Nog even een boekentip. Er was een nieuw boek verschenen Julia Blackburn Dromen van de karoo. Ik heb jaren geleden een ander boek van haar gelezen dat ik iedereen kan aanbevelen, Draad, het delicate leven van John Craske. Over een man die door de Tweede Wereldoorlog lijdt aan een PTSS syndroom en die ook lichamelijk niet meer kan werken. Hij begint in bed met schilderen en eindigt met het borduren van beelden uit zijn vissersleven. Een boek over liefde van een vrouw voor haar man en van een schrijver voor haar onderwerp. Heel mooi.

John Craske, een visser uit Norfolk, wordt in 1917 op 36-jarige leeftijd ernstig ziek, waardoor hij vaak in een staat verkeert waarin hij zich niet bewust is van zijn omgeving. Hij kan niet langer werken en begint schilderijen te maken van de zee, van boten en de kustlijn. Noodgedwongen brengt hij steeds meer tijd in bed door en hij begint borduurwerken van de zee te maken. Meer is er niet bekend over John Craske. Julia Blackburns verhaal van zijn leven is dan ook veel meer dan een standaardbiografie. Het is een uiterst persoonlijke zoektocht naar een vergeten bestaan, naar het leven en de dood en de vreemde wereld daartussenin.
Draad is een ingetogen beschouwing over kunst en roem, en onderzoekt het wezenlijke van tijd en sterfelijkheid, rijk geïllustreerd met de schilderijen en borduurwerken van John Craske.

Morgen hebben we na een hele langs tijd weer eens een boekenclub. het verslag daarover komt volgende week.

Er lagen weer drie boeken voor me klaar, terwijl ik eigenlijk meteen aan het boek De grote cirkel van Maggie Shipstead wilde beginnen. Een historisch avonturenroman en dat is een favoriet genre. Maar ik begon eerst met een boekentip van Michel krielaars (die heel vaak goede boekentips heeft), Waar vader was van Monika Helfer. Een fantastisch boek over een dochter die het leven van haar vader probeert te begrijpen. Ik werd getriggerd door dat in de recensie stond dat het boek draaide om een bibliotheek die haar vader als geschenk kreeg en die uiteindelijk bijna zijn ondergang betekende. dan wil je toch weten wat er gebeurde in zo’n leven. Daarna kwam het boek van Florian Illies, Liefde in tijden van haat, 1929-1939. Een mozaïek van beroemde personen in het woelige Berlijn van 1929-1929. Dit boek heb ik al na een half uur weggelegd, veel te versplinterd, te anekdotisch. En nu ligt er nog het boek van Claire Keegan. Dit soort kleinigheden. Maar dat moet maat even wachten want ik ben begonnen aan Shipstead en kan meteen niet meer stoppen. Vooral de eigenzinnigheid en het verlangen naar zelfbeschikking van de twee hoofdpersonen spreekt me aan.

Monika Helfer vertelt over een vader die zwijgzaam was, zoals velen van zijn generatie. Aan de oorlog heeft hij een beenprothese overgehouden en een baan als beheerder van een herstellingsoord voor soldaten in de Oostenrijkse bergen. Daar bevindt zich ook zijn grote trots: de bibliotheek. Als moeder ziek wordt, neemt vader in wanhoop een noodlottige beslissing. Vanaf dat moment groeien Monika en haar zus op in het propvolle, armoedige huis van een tante in de stad; hun broertje wordt naar een ander familielid gebracht. Wanneer Monika haar vader mag bezoeken, lijkt hij een vreemde. Wat is er gebeurd met haar geliefde voorbeeld? Met de snippers informatie die ze opvangt, probeert ze te begrijpen wie haar vader geworden is.
Helfer schetst een indringend portret van een naoorlogse kindertijd, en van een vader die door het leven werd ingehaald.

En nu ligt er nog Claire Keegan, maar die moet nog even wachten. Maar ik twijfel of ik weer zin heb in die benauwde Ierse wereld waar 15jarige meisjes die zwanger werden en dan naar kloosters werden gestuurd om de rest van hun leven uitgebuit te worden. Toevallig zag ik afgelopen week de documentaire over Sinead O’Conner die me heel erg aangreep. En is het toeval, maar 14 januari probeerde ze zelfmoord te plegen doordat haar zoon was overleden. Ze liet zich opnemen in een ziekenhuis, waarschijnlijk vanwege het feit dat ze nog meer kinderen heeft. Wat een tragisch leven. De woede om de excessen van de katholieke kerk uitgeschreeuw door een jong meisje, die trouwens op een kostschool terecht kwam en als ze te nukkig werd moest slapen in het naastgelegen klooster van de Magdalena Sisters. Wat daar allemaal gebeurde weten we aan de hand van films en boeken die daar over verhaalden.

Dus nu eerst lekker verder met De grote cirkel. Heerlijk boek en heeeeel dik.

Nadat de tweeling Marian en Jamie Graves in 1914 als baby’s zijn gered in een schipbreuk, worden ze opgevoed door hun excentrieke oom in Montana. Tijdens een ontmoeting met enkele piloten die over de stad vliegen in versleten dubbeldekkers, begint Marians levenslange fascinatie voor vliegen. Op haar veertiende stopt ze met school en vindt ze een onwaarschijnlijke en gevaarlijke beschermheer, een rijke dranksmokkelaar. Hij zorgt voor een vliegtuig en vlieglessen, in ruil voor haar diensten. Met zijn hulp kan Marian haar droom waarmaken maar de deal zal haar voor altijd blijven achtervolgen, zelfs als zij eenmaal de wereld rondreist, hoog in de lucht.

In 2014 wordt Hadley Baxter gecast om Marian te spelen in een film die draait om haar verdwijning op Antarctica. Hadley wil zichzelf en haar carrière opnieuw definiëren, nadat ze jarenlang de hoofdrol heeft gespeeld in een romantische filmfranchise. Ze dompelt zich volledig onder in het karakter van Marian, waardoor de parallellen tussen hun levens zichtbaar worden. Hun verhalen leggen de honger naar zelfbeschikking van beide vrouwen in totaal verschillende geografische gebieden en tijden bloot.

En als dit boek uit is (672 blz.) ligt er al weer een topper voor me klaar, het nieuwe boek van Nino Harastischwili, Het schaarse licht. Ik heb ook met veel plezier haar vorige boek Het achtste leven ( voor Brilka) gelezen omdat ik net in Georgië was geweest. Omdat ik de laatste 5 jaar in twee van die landen ben geweest, naast Georgië ook Oezbekistan, die door Rusland eeuwenlang werden onderdrukt snap ik ook veel beter waarom ze in Oekraïne zo fanatiek zijn.