We kennen als lezers allemaal dat gevoel van leegte als we even geen boeken in huis hebben die ons bevallen. Het is het allemaal net niet. We gaan meteen weer naarstig op zoek. Van de week had ik geluk, twee topboeken in huis waar ik weer even een paar weken mee vooruit kan. Maandag vond ik tijdens het uitpakken van de kisten al het boek van Geert Mak over de familie Six. De levens van Jan Six, een familiegeschiedenis. Ik was er net in begonnen toen ik een melding kreeg dat mijn gereserveerde boek van Russell Shorto, Lied der revolutie, geschiedenis van de Amerikaanse vrijheid binnen is. Deze week kan ik daar met twee treinreizen (ruim 4 uur) al flink in opschieten.

Wat een feest die Shorto. De hele Amerikaanse geschiedenis is zo nauw verweven met de Europese geschiedenis, dat het een feest van herkenning is. Het wemelt ook van de Nederlandse kolonisten/emigranten die een rol spelen in het boek. Ook dit keer knoopt Shorto de geschiedenis aan de levens van zes personen. Het is een prestatie wat hij van de levens aan research naar boven heeft weten te halen. Het eerste gedeelte gaat over Engelse expansiedrift tegenover de Franse koloniale aspiraties. Hier begint de strijd tussen twee landen die elkaar tot op de dag van vandaag niet vertrouwen. Vandaag twee uur in de trein, ik kan me nu al verheugen op twee uur leesplezier.

Gisteren heb ik goede vrienden geholpen met hun verhuizing. Dat is voor degene die verhuist meestal behoorlijk stressvol maar voor de helpers vaak een gezellig dagje waar ze een tevreden gevoel aan over houden omdat ze iemand uit de brand helpen. Gideon Rottier, de hoofdpersoon uit het boek Zuivering van Tom Lanoye, haalt ook veel voldoening uit zijn baan bij het bedrijf Extreme Cleansing. Een bedrijf dat panden schoonmaakt na brand, overstroming en zelfmoord. Gideon is een intellectueel maar kan nergens aarden (einzelganger met een spraakgebrek) en komt juist door dit soort omstandigheden bij dit bedrijf terecht. Iedereen is blij als het smerige werk gedaan wordt. Ik moest meteen denken aan het fantastische boek van Rutger Bregman en Jesse Frederik. Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers. De maatschappij bepaalt aan welke beroepen we de meeste waarde hechten, terwijl we echt niet zonder vuilnismannen kunnen. Ik moest ook denken aan het gedicht Roeping van Gerard Reve 

ROEPING

Zuster Immaculata die al vier en dertig jaar
verlamde oude mensen wast, in bed verschoont,
en eten voert,
zal nooit haar naam vermeld zien.
Maar elke ongewassen aap die met een bord: dat hij
vóór dit, of tegen dat is, het verkeer verspert,
ziet ‘s avonds reeds zijn smoel op de tee vee.
Toch goed dat er een God is.

Schrijver: Gerard Reve, 01-03-2015

Gideon Rottier uit Zuivering haalt uit de rommel de kostbare boeken, waar de anderen niet naar omkijken. “Met elk nieuw meesterwerk voelde ik mij des te meer opgenomen in een groots verbond van tientallen, soms honderden generaties aan verstokte lezers die door de eeuwen heen de herinnering aan onschatbare teksten levendig hadden gehouden. Van nu af aan vormde ik met hen een verborgen genootschap, tot meerdere eer en glorie der voortreffelijke letteren. Ik had eindelijk een familie gevonden. En die familie raakte nooit uitverteld.” Dat spreekt mij als sorteerder van boeken in een kringloopwinkel natuurlijk heel erg aan. Van het geld dat Gideon met kostbare boeken verdiend kan hij uiteindelijk een prachtig pand kopen.

Het hele boek van Lanoye, dit keer veel minder humoristisch en veel cynischer, ademt de sfeer van een parabel over onze maatschappij. De verspilling, de ontlezing, de schrijnende ongelijkheid in de wereld. Gideon haalt  ook nog een collega, een vluchteling (waarschijnlijk uit Syrië) in zijn huis omdat deze man tijdens een brand zijn leven redt en ook nog dezelfde liefde voor poëzie blijkt te hebben. Als iets zijn hele gezin ook overkomt en intrekt lopen de situaties al snel uit de hand. Net als in Gelukkige slaven houd ik van de manier waarop Lanoye  commentaar geeft op de actualiteit.  Lanoye blijft een woordkunstenaar en er blijft genoeg te genieten, ondanks de grimmigheid van het boek.

Afgelopen week, op 27 februari, stond er in de Volkskrant een leuk artikel over de fans van Biggles, jongensboekenheld sinds de jaren veertig (schrijver  W.E.Johns schreef 97 boeken tussen 1932 en 1968). Op 24 maart is er een bijeenkomst van de International Biggles Association voor verzamelaars. De verzamelaar Dirk Edel is bang dat zijn kinderen alles naar de kringloop zullen brengen. Maar dat wil hij niet laten gebeuren. Hij wil alles in een keer laten veilen. Afgelopen week had ik toevallig een paar titels van Biggles bij de schenkingen.

De bovenstaande introductie brengt me op een onderwerp waar ik me de afgelopen maanden regelmatig het hoofd over heb gebroken. Ook in onze boekenafdeling geldt de regel dat de boeken er wel een beetje fris uit moeten zien of redelijk actueel moeten zijn. De echt “oude”boeken belandden altijd in een aparte kast die ook helemaal apart van de rest van de boeken staat. Ik ben de afgelopen maanden gaan experimenteren met boeken die volgens mij voor veel mensen sentimentele waarden hebben en dat pakte goed uit, want de kast loopt als een trein. Oude kinderboeken (Karl May, Joop ter heul, Arendsoog, Ot en Sien, Kruimeltje), oude drukken van klassiekers, oude atlassen. Niet alleen worden ze gekocht door verzamelaars maar vooral door mensen die het fijn vinden hun oude kinderboeken terug te zien. Soms willen ze die ook weer voorlezen aan hun eigen kinderen of kleinkinderen.

Dirk Edel werd als kind gegrepen door het internationale karakter van de avonturen, maar vooral door zijn grote belangstelling voor de luchtvaart. Rob Schouten, literair criticus en columnist van Trouw, werd vooral gegrepen door de exotische locaties. Met Biggles vloog je de hele wereld rond, De avonturenverhalen hebben zijn horizon verbreed zegt hij en is niet toevallig ook een reiziger geworden. In dit artikel kan je goed zien hoe groot de invloed is die boeken hebben op de fantasiewereld van kinderen en jong volwassenen. Ik kan dat volmondig beamen. Ik ging ooit geografie studeren omdat ik Nooit meer slapen van W.F.Hermans op mijn eindexamenlijst had staan en een 10 voor mijn aardrijkskunde scriptie (ik haakte na een jaar af omdat de studie veel te veel bèta-kennis vereiste).

Ik heb vandaag weer heerlijk gewerkt op de boekenafdeling (eerste zaterdag van de maand). Vanwege de krokusvakantie hadden we de afgelopen week weer een top verkoop. En ja, die Biggles die ik er net had in gezet, waren aan het einde van de dag verdwenen. Die zit nu iemand lekker te lezen.

Robert Harris’Conclaaf was na twee lang avonden lezen en een treinrit uit. Heel spannend en leerzaam (ook kardinalen zijn ijdel, machtsbelust en wreed)  maar het haalde het niet bij De officier.  Ik was begonnen in Martin Gray Uit naam van al de mijnen, een klassieker uit de overlevingsliteratuur over de Tweede Wereldoorlog.  Ik heb er een avond in zitten lezen, maar besloten er toch niet in verder te gaan. Ik heb geen zin in de horror van de oorlog. Misschien beginnen sommige mensen zich al af te vragen  waar ik toch de tijd vandaan haal om zo veel te lezen. Heel eenvoudig, geen televisie kijken. Meestal gaan bij rond 10 uur s’avonds de boeken dicht en kijk ik nog wat televisie.

Wat heb ik nu op de plank liggen voor vanavond? Het boek  Zuivering Van Tom Lanoye. Ik ben een groot fan van Lanoye, diepzinnig, maar toch altijd licht omdat hij met zoveel humor schrijft. Ik las tot nu toe: Een slagerszoon met een brilletje, Kartonnen dozen,Gelukkige slaven (aanrader!) en Sprakeloos, over de dood van zijn moeder. Van een vriend die vaak naar het radioprogramma Nooit meer slapen luistert kreeg ik nog de tip dat er een nieuwe boek van Miguel Bulnes is verschenen met de titel Reconquista, waar ik als voormalig Hispanist wel interesse in heb. Het gaat over de strijd tussen de christenen en mohammedanen in het middeleeuwse Spanje. Waarover ik ook net uitgebreid heb gelezen in de het boek van Frankopan De zijderoute.