Afgelopen zaterdag stond er een interessant artikel (Duurzaamheid hoort geen klassekwestie te zijn) in de Volkskrant van Hidde Boersma dat ik graag deel met anderen die tobben met dit onderwerp.. Omdat ik me de laatste tijd nogal eens moet verantwoorden over mijn vlieggedrag was ik zeer ingenomen met de argumenten van Boersma, die betoogt dat als vliegschaamte zich richt op individuele schuld als oorzaak van de klimaatcrisis, mensen tegen elkaar worden opgezet. Allereerst, de luchtvaart is momenteel verantwoordelijk voor slechts 3 % van de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen (wordt 5 tot 15%) bij ongewijzigd beleid). De oproep van politici en wetenschappers om minder te vliegen vindt hij geen goed idee. Verre reizen maken de wereld namelijk een betere plek, omdat de empathie voor andere mensen groeit.

De Amerikaanse psycholoog Steven Pinker geeft drie oorzaken voor wat hij noemt “de lange vrede”, de enorme daling van het aantal oorlogen, moorden en geweldsincidenten in de afgelopen zeventig jaar: geletterdheid, globalisering en reizen. Pinker was ik al eerder tegengekomen met boeken hoe goed het met de wereld gaat, wat hem op veel kritiek kwam te staan. Maar hij weet wel zeker; contact met andere culturen door reizen laat je in andermans schoenen staan. De Amerikaanse psycholoog Adam Galinsky ontdekte dat reizen ook het onderling vertrouwen in de mensheid in zijn geheel versterkt. Mensen komen er achter dat in andere culturen dezelfde waarden worden nagestreefd, zoals een fijn gezinsleven en liefde voor elkaar.

Dit alles maakt reizen een beproefd medicijn tegen nationalisme en etnocentrisme, de wereld wordt langzaam maar zeker minder racistisch, misogyn en homofoob. Boersma maakt ook nog wat interessante kanttekeningen van een elite (klassekwestie) die zich afzet tegen de grote massa waarvoor het vliegen ook ineens bereikbaar is geworden. Niet iedereen is in staat om duurzame keuzes te maken (Ryan-air vluchten!!)

Het argument van Boersma dat minder vliegen het klimaatprobleem niet gaat oplossen is voor mij persoonlijk het belangrijkst.Volgens Boersma moet vliegen klimaatneutraal worden. En dat is zeker mogelijk volgens hem. Vooralsnog zullen we het nog moeten doen met biobrandstof. Dat is duurzamer dan de kerosine uit fossiele bronnen doe nu worden gebruikt. Maar het is een taak van de overheid en de luchtvaartindustrie om te investeren in innovatie om nog meer duurzame manieren te vinden.

Hidde Boersma schreef ook mee aan het boek Ecomodernisme, het nieuwe denken over groen en groei. Een schrijver, journalist om in de gaten te houden.

Een van de boekenclubleden was net in Venetië geweest en had van Cees Nooteboom, De leeuw, de stad en het water gelezen. Een aanrader vond ze. Er worden wat voorstellen gedaan voor de volgende keer o.a. De wereld volgens Darp van Frank Westerman, Oek de Jong Zwarte schuur en De uitzichtlozen van Nicolas Mathieu, Stefan Enter, Compassie. Ze worden uiteindelijk allemaal verworpen voor een ouderwetse historische roman van Hilary Mantel Wolf Hall (Man Booker prize) over de carrière van Cromwell aan het Engelse hof in de 16e eeuw onder Henry VIII. Er is al weer een vijfde druk verschenen in 2017 wat betekent dat het boek nog steeds populair is. Er verscheen ook een tweede deel Het boek Henry en een derde deel in de serie over Cromwell, De spiegel en het licht (zou in 2018 verschijnen, maar is nog steeds niet uit, je kunt het al wel reserveren).

Aangeraden wordt om wat Wikipedia artikelen te lezen over Henry VIII en Cromwell omdat je makkelijk schijnt te kunnen verdwalen in het boek.

Andere boeken die volgens onze leden de moeite waard waren, Jacob van Lennep, De roos van Dekama, Jonathan Israel, De republiek, 1477-1806, en Verlichting onder vuur, Marian Donner Zelfverwoestingsboek, waarom we meer moeten stinken, drinken, bloeden, branden en dansen. Oh, ja en ik vergeet nog te vermelden dat het gelezen boek De jongens van Nickel van Colson Whitehead niet erg werd gewaardeerd en dat het boek van Margaret Atwood, Het verhaal van de dienstmeid, wisselend werd geapprecieerd.

Dat is ook toevallig, mijn computer start vandaag met een foto van een eilandje in het Baikalmeer, terwijl ik net in de trein het boek van Andrei Makine, Een Siberische lente zat te lezen. Daar komt het Baikalmeer een paar keer voorbij. Ik had even geen boek en was begonnen in het boek van Jevgeni Jevtoesjenko, Een plaats voor wilde bessen. Een echt Russisch boek met personen die je in je wildste fantasie niet kunt bedenken.

Alhoewel ik het toch weer boeiend vond, het speelt in de jaren 70 en gaat over een geologische expeditie in Siberie, ben ik er toch mee gestopt om over te stappen op Makine. Ik had van Makine al Het Franse testament gelezen en was zo getroffen door zijn natuurbeschrijvingen, zijn liefde voor de taiga en de bijzondere band van mensen die heel geïsoleerd wonen, dat ik ook dit boek apart had gelegd. Het boek werd uitgeroepen tot het beste boek van 1995 en kreeg veel prijzen. Het is het verhaal van zijn Franse grootmoeder die door het lot de (liefde) in Rusland terecht komt en haar kleinzoon verhalen vertelt over het mythische Parijs. Als de schrijver daar veel later zelf beland wacht hem een bittere teleurstelling. Ook nu word ik weer niet teleurgesteld. Een Siberische harde, koude jeugd en tegelijkertijd ook een wereld waar je naar toe wilt als je het leest. Er zijn weinig schrijvers die zo veel indruk op me hebben gemaakt.

Ik ben een keer in Rusland geweest, in Sint Petersburg. Dat schijnt niet het echt Rusland te zijn door de vele toeristen, maar toch heb ik het idee gekregen dat Russen anders zijn dan Europeanen door wat contacten met Russen. We hebben wat tochten gemaakt buiten de gebaande paden en ik kreeg contact met een oude Russische vrouw (ik spreek drie woorden Russisch). Ze probeerde me uit te leggen dat ze een overlevende was van Duitse belegering van Leningrad (later Sint Petersburg) in de Tweede Wereldoorlog. In die belegering van september 1941 tot januari 1944 vielen een miljoen doden door de honger. Vorig jaar liet Pieter Waterdrinker in Zomergasten beelden zien van die belegering. Uniek materiaal dat ergens was opgedoken. Het waren vreselijke beelden. Van Pieter Waterdrinker heb ik vorig jaar ook Tsjaikovskistraat 40 gelezen. Hierin vertelt hij ook dat hij na zijn eerste bezoek zich voorneemt om nooit meer terug te keren naar dat barre land. Maar hij keert wel terug en zal daar de rest van zijn leven blijven. Wat is dat toch met Rusland. Lees De boeken van Makine maar dan snap je het een beetje.

Naar aanleiding van het boek van Alessandro Baricco’s The game ontstaan er heftige discussies. Er is afkeer van zijn stijl, zijn manier van denken en redeneren, zijn koketterie. Maar het is wel een uniek boek omdat het een poging doet om de nieuwe tijd te duiden en daar kan niet over geschreven worden. We komen ook tot de conclusie dat we toch beter fictie kunnen bespreken dan non-fictie. Er wordt aandacht besteed aan een paar websites die gelezen worden, The Postonline (negatief bubbelinformatie van uiterst rechts) en climategate (forum van klimaatontkenners). De nieuwe boeken voor de volgende keer (1 november bij Tineke) zijn Margaret Atwoord Het verhaal van de dienstmaagd en Colson Whitehead, Jongens van Nickel. Van Whitehead bespraken we eerder De ondergrondse spoorweg. Recentelijk is het vervolg op Het verhaal van de dienstmaagd, De testamenten uitgekomen.

De boeken die verder voorbij komen die de moeite waard zijn: Huib Modderkolk, Het is oorlog en niemand die het ziet (over cyberoorlog), Witte schuld van Elma Drayer (over identiteitspolitiek in de media), Geoffrey Best Churchill, Philip Snijder Zondagsgeld (heb ik ooit besproken bij RTVNH, een geweldig boek(je), Orlando Figes Revolutionair Rusland, 1891-199, een geschiedenis.

De laatste jaren wisselen we ook Netflix tips uit aan elkaar (behalve Bram die denkt dat er alleen rommel staat op Netflix). Ik kreeg zin The Dawn Wall (over een spectaculaire beklimming van Tommy Caldwell) en Free solo, weergaloos en zenuwslopen (idem de bergwand El Capitan door Alex Honnold), de tips waren uiteraard van Gjalt, de bergbeklimmer onder ons. Ik tipte Die Weissensee (DDR in de jaren tachtig) , maar ik hoorde van diverse kanten dat het na het eerste seizoen een beetje ontaardt in een soap met te bizarre ontwikkelingen. We zullen zien, ik ben net begonnen aan het tweede seizoen.

Als laatste nog even deze boektitel. Gjalt had erg genoten van Dimitri Verhulst, De intrede van Christus in Brussel. Dat deed me deugd, ik heb ook erg genoten en gelachen om dit boek. Gisteren was ook het boekenpanel van DWDD weer aan het woord. Het boek van de maand was De zwarte schuur van Oek de Jong. Leek me ook de moeite waard.

Het is elke week weer een feest als de VPRO-gids op de mat valt. Mijn beroemde briefjes bevatten heel vaak tips uit deze gids. Mensen die mij om tips vragen voor films, boeken en Netflix-series wijs ik vaak naar deze gids. De oogst van deze week was weer geweldig. Bij interviews (met schrijvers, regisseurs, en filmmakers): kreeg ik zin in het boek van Miek Smilde Dorsman dood, over een rechter die een verkrachter en moordenaar voor zijn hekje krijgt. In de rubriek Vpro-boeken stond een klein stukje over het boek Op aarde schitteren we even van Ocean Vuong (belangrijkste debuut sinds jaren!!!).

In deze rubriek ook aandacht voor de serie kakkerlakjes (die ik regelmatig tegenkom in de kisten van de kringloop) van uitgeverij Loopvis. Het zijn kleine boekjes die je kunt versturen als cadeau. Deze week was er uitgebreid aandacht voor het Nederlands Film Festival van 27 september tot 5 oktober, met daarnaast een overzicht van oudere korte films van vijftien minuten, die op internet zijn te zien. De films Sevilla (roadmovie) en Das Wad (sterspeler Rene van ‘t Hof) ga ik zeker kijken. In de rubriek Filmpremières staan goede tips. Bij de rubriek Series stond deze week de serie van Ryan Murphy die de komende jaren is verbonden aan Netflix en die begint met The politician, over een jongen die al heel jong weet dat hij president van Amerika wil worden. Bij de rubriek On demand staan ook series en films op Netflix, HBO en Videoland die de moeite waard zijn. Ik ga zeker La victima numero ocho (serie) bekijken, over een terreuraanslag in het Spaanse Bilbao. De films El Hijo en Inception heb ik in mijn schriftje genoteerd. Met de rubriek Podcasts heb ik nog niet zo veel gedaan, maar daar wil ik wel wat vaker naar kijken. Het beluisteren van podcasts zit gewoon nog niet zo erg in mijn systeem en ik moet nog steeds wennen aan het feit dat ik meer thuis ben en me vaak erger aan de radio met zijn eindeloze herhalingen en reclame.

Zoals ik in de vorige post al vertelde ben ik me aan het inlezen voor mijn vakantie naar Libanon. Tot mijn verrassing kreeg ik vrij snel het boek van Carolien Roelants, Dwars door het Midden-Oosten (2019) te pakken. Wat een geweldig boek! Het gaat uiteraard niet alleen over Libanon, maar maakt juist duidelijk hoe de huidige situatie in het Midden-Oosten is. Even als inleiding, Libanon is voor 30% sjiitisch (sjiieten vinden dat de opvolgers van Mohammed zijn afstammelingen moeten zijn, soennieten zijn het Volk van de traditie, uitspraken en handelingen van de profeet zijn leidend). Van de 1,5 miljard moslims zijn 10 tot 15 procent sjiieten, de rest is soenniet. Iran is sjiitisch. In de begintijd van de islamitische republiek van Iran gingen de leiders sjiieten buiten zijn grenzen organiseren. Een belangrijk voorbeeld is de oprichting van Hezbollah, de partij van God, in Libanon in 1982, als antwoord op de Israëlische invasie en bezetting van Zuid-Libanon. Hezbollah is veruit de machtigste organisatie in Libanon door zijn zware bewapening vanuit Iran. Ze zijn vertegenwoordigd in het parlement en de regering.

Wat vooral boeiend is in het boek van Roelants zijn haar observaties over de destabiliserende rol van Mohammed bin Salman van Saudi-Arabië. Zij was in 2017 in Beiroet toen de Libanese premier Saad Hariri in Saudi-Arabië werd gegijzeld. Hariri is een soenniet, maar ondanks dat stond het volk (christenen, soennieten en sjiieten) als een man achter Hariri. De hele operatie was bedoeld om de machtige sjiitische organisatie Hezbollah , bondgenoot van Iran, klein te krijgen. Dat lukte niet, ze zijn vertegenwoordigd in het parlement en de regering. Het feit dat Libanon niet werd meegesleurd in de Syrische oorlog (Hezbollah vocht mee met Assad, terwijl de soennieten op de hand waren van de oppositie)komt doordat de leiders van alle groeperingen weten wat de burgeroorlog (1975-1990) heeft aangericht, 150.000 doden en een enorme materiële schade. En de drie groeperingen weten dat de zwaar bewapende Hezbollah de anderen vroeg of laat zou overmeesteren. Alles draait op dit moment om de strijd tussen de twee grootmachten Saudi-Arabië en Iran. Roelants beschrijft gedetailleerd hoe Mohammed bin Salman probeerde met deze actie Libanon en Iran de destabiliseren. Maar de internationale gemeenschap keerde zich in dit geval tegen hem, zelfs Trump ging overstag. Wat een geweldig boek! In ben ook vooral geïnteresseerd in de positie van de Palestijnen in Libanon. We zullen die als toerist waarschijnlijk nauwelijks te zien krijgen, maar ik wil graag weten hoe de situatie momenteel is.

Als er een ding al duidelijk wordt uit het boek van Roelants is het dat bondgenootschappen continu veranderen. Voorop staat altijd het economische belang, als dat in gevaar komt kan alles in een klap zomaar weer veranderen. Ik hoop toch dat Maxima het boek ook leest. Er was veel ophef over haar gesprek met Mohammed bin Salman en dat vind ik terecht na lezing van dit boek.

Vandaag moest ik aan mijn eerste buitenlandse reis denken in 1968 (of was het 69?), ik was zeventien jaar. Ik ging met mijn eerste vriendje en zijn ouders en broer mee met de auto naar het Lago D’Iseo in Noord-Italië (België had nog geen snelweg maar ouderwetse kasseien!). In de Volkskrant stond namelijk een stukje over het nieuwe kunstproject van Christo, de inpakkunstenaar, om de Eiffeltoren te gaan inpakken. Het vorige project van Christo was een soort drijvende pier op het Lago D’Iseo. Ik heb hele levendige herinneringen aan die plek (ik ging op waterski’s om dat eilandje heen) en had die drijvende pier graag zien, maar ik lees dat het project door het massale toestromen bijna aan zijn eigen succes ten onder is gegaan. Er is ook een film/documentaire (Christo; walking on water) over gemaakt die afgelopen juni in première is gegaan. Wat ben ik blij dat ik heel veel Europese landen heb bezocht voor het echte massatoerisme toesloeg.

Ik heb vandaag ook onze volgende reis betaald. Over twee maanden gaan we naar Beirut, Libanon. We zullen vanuit Beirut naar allerlei oude ruïne steden als Baalbek en Tyre reizen, maar de hele week in Beirut verblijven. Djoser was de enige reisorganisatie die naar Libanon ging. We gaan met een groep van 20 mensen. Meestal begint bij mij de voorpret al twee maanden van te voren met boeken lezen. Jammer genoeg bood de bibliotheek een heel mager aanbod van (vooral verouderde) boeken. Je kunt duidelijk merken dat er niet veel toeristen gaan naar Libanon. De enige titels die ik kon vinden waren uit 2008, ik heb ze toch maar besteld; Leo Siepe, Libanon en Syria & Lebanon van Lonely Planet. Een paar maanden geleden heb ik met veel interesse de tweeluik van Danny Ghosen, De slag om Libanon gezien. Het vervelende van die serie was wel dat je de indruk kreeg dat het hele Libanese volk getraumatiseerd was door de lange burgeroorlog (1975-1990) die er gewoed heeft en dat de conflicten nog steeds vlak onder de oppervlakte liggen.En we zullen zeker geconfronteerd worden met het Palestijnen probleem. Misschien wordt dit wel onze laatste Midden-Oosten reis en gaan we vanaf nu naar Europese bestemmingen. De tickets zullen duurder worden en de oudste van de groep is nu 71, tijd voor wat minder inspannende reizen. We kunnen naar Sicilië, Zuid-Spanje, Griekenland, ook allemaal prachtig om te bereizen buiten het seizoen.

Before the war, Lebanon was multisectarian, with Sunni Muslims and Christians being the majorities in the coastal cities, Shia Muslims being mainly based in the south and the Beqaa Valley to the east, and with the mountain populations being mostly Druze and Christian. The government of Lebanon had been run under a significant influence of the elites among the Maronite Christians.^[8][9] The link between politics and religion had been reinforced under the mandate of the French colonial powers from 1920 to 1943, and the parliamentary structure favored a leading position for its Christian population. However, the country had a large Muslim population and many pan-Arabist and left-wing groups opposed the pro-western government. The establishment of the state of Israel and the displacement of a hundred thousand Palestinian refugees to Lebanon during the 1948 and 1967 exoduses contributed to shifting the demographic balance in favor of the Muslim population. The Cold War had a powerful disintegrative effect on Lebanon, which was closely linked to the polarization that preceded the 1958 political crisis, since Maronites sided with the West while leftist and pan-Arab groups sided with Soviet-aligned Arab countries.^[10]

Fighting between Maronite and Palestinian forces (mainly from the Palestine Liberation Organization) began in 1975, then Leftist, pan-Arabist and Muslim Lebanese groups formed an alliance with the Palestinians.^[11] During the course of the fighting, alliances shifted rapidly and unpredictably. Furthermore, foreign powers, such as Israel and Syria, became involved in the war and fought alongside different factions. Peace keeping forces, such as the Multinational Force in Lebanon