De hitte is de oorzaak van het al langer dan een weekuitstellen van een post op deze site. Vandaag was het de perfecte dag, 25 graden, briesje, watertemperatuur 23 graden, fijne golfslag, dus lekker naar zee, veel in het water gesparteld. Vorige week donderdag was het bijna 39 graden (38.6), een Nederlands record. Het hele eerste jaar van mijn pensioen trouwens veel extreem weer, een winter met snerpende koude, veel wind en veel regen, daarna vanaf mei een extreem droge zomer met zeer hoge temperaturen en (bijna) geen neerslag. Deze week is code oranje ingegaan, wat betekent dat er niet meer gesproeid mag worden en er boetes worden uitgedeeld aan overtreders. De drinkwatervoorziening is gelukkig niet in gevaar. Gek genoeg is het op onze boekenafdeling  drukker dan normaal met hoge omzet en ook in de kledingwinkel lopen de zaken beter dan normaal door de toeristen die Alkmaar bezoeken.

Maar nu ter zake over de gelezen boeken van de afgelopen tijd. Afgelopen week genoten van Paolo Cognetti’s  De acht bergen. Een boek over zoveel meer dan de verhouding van een vader en zoon, of een jeugdvriendschap tussen een stadsjongen en een boerenzoon. Ik moest aan verschillende andere boeken denken die hetzelfde thema hebben, dat van een dwingende sterke vader die zijn kinder(en) dwingt om hem te volgen in zijn zucht naar het ‘pure’, echte leven. In Cognetti’s boek moet de zoon zijn vader volgen die de toppen van de bergen wil beklimmen in de Val D’Aosta. Ondanks het leeftijdsverschil en zijn weinige klimervaring mag de zoon niet vragen hoe ver het nog is (ik moest aan mijn eigen zoon denken die ook zo klaagde als ik te veel van hem vroeg, ook toevallig in de bergen).

Die andere boeken met een soorgelijk thema zijn bijvoorbeeld Pia de Jong‘s Lange dagen, waarin een vader zijn kinderen meesleept naar Lapland om een nog niet in kaart gebracht gebied te gaan verkennen. Ook om de kinderen het pure van de natuur te laten beleven en ze sterk en weerbaar te maken. Nog zo’n boek is dat van David Vann. Legende van een zelfmoord. Een vader gaat met zijn zoon overwinteren op een onherbergzaam eiland in Alaska om zichzelf te bewijzen dat hij daar toe in staat is, maar sleurt daarmee zijn zoon ook bijna de dood in.

Het thema van de boekenweek 2018 was ook Natuur, Ik zag op de site nog een stukje over Rousseau die als eerste het terug naar de authentieke natuur predikte……….

In OVT aandacht voor Jean-Jacques Rousseau, de eerste natuurliefhebber. Terug naar de natuur, dat was het ideaal van Rousseau, die de mens uit zijn verdorven maatschappij wilde bevrijden en terugleiden naar het ‘authentieke’ leven. Hij leerde ons van de natuur te houden, en het is die gedachte waarvan bijna alle natuurliteratuur van de afgelopen 250 jaar doortrokken is: van Thoreau tot Van Eeden en van Nescio tot Wolkers. OVT keert samen met cultuurfilosoof Maarten Doorman terug naar de eerste grote natuurdenker en onderzoekt wat de waarde van zijn kijk op de natuur nog is in een tijd waarin de planeet opwarmt en tegelijkertijd de liefde tussen natuur en mens bekoelt.

In de drie boeken die ik nu heb besproken niets van dat alles. Daarin vooral de verwoestende kracht van de natuur en het onvermogen van de mens om er in te overleven en dat spreekt me enorm aan. Ondanks het geluk dat mensen ervaren die echt helemaal worden opgenomen in dat landschap. Toch heb ik het niet zo op een al te romantische benadering van de natuur. Toen ik kennis maakte met de Zuid-Amerikaanse literatuur was ik voorgoed genezen van het idee dat natuur romantisch moet worden benaderd. Vooral de boeken van Juan Rulfo, Pedro Paramo en De Vlakte in vlammen zijn me bij gebleven als boeken met een onverbiddelijke natuur. Onvruchtbare grond en verzengende hitte spelen een hoofdrol in het leven van de ploeterende boeren. Boeken die enorm veel invloed hebben gehad op bijvoorbeeld Gabriel Garcia Marquez en Carlos Fuentes. Maar daarover later.

De heetste week ooit in de geschiedenis van het weer in Nederland. Ik herinner me het prachtige vierdelige boek van Jan Buisman over het weer, Duizend jaar weer, wind en water in de lage landen.  In de bibliotheek belandde het in de vuilnisbak omdat we uitsluitend digitaal zouden gaan. Ik heb het zoals zoveel boeken meegenomen naar huis en het later aan een liefhebber gegeven, zoals zoveel boeken.Ik lees ook dat er al weer drie nieuwe delen zijn verschenen en dat het laatste deel in 2019 moet verschijnen bij leven en welzijn. Jan Buisman is van 1925! Maar waarom over het weer beginnen? Omdat ik elke dag van plan ben om het verslagje van mijn boekenclub te schrijven, maar daar steeds maar niet aan toe kom omdat het te warm is (vandaag gaan we in Nederland het record halen van 39 graden). Ik lag al op mijn yogamatje toen ik besloot om toch maar even eerst dit verslagje te schrijven.

Welke boeken zijn er voorbij gekomen.  Marcel ten Hove, U bevindt zich hier (gesprekken tussen mensen over verschillende heikele onderwerpen), Zadie Smith, Witte tanden en NW, Roger Martin du Gard, Lieutenant-kolonel du Maumort, Ger Groot, Geest uit de fles (over de verlichting), Leila Slimani, Een zachte hand, Marita Mathijsen, Jacob van Lennep, Annet Bleich, De Stille diplimaat, Max van der Stoel.

En er komt ook nog een Netflix serie voorbij, The last kingdom, gebaseerd op de boeken van Bernard Cornwell, The saxon stories. Over de legendarische Alexander de Grote. In Oezbekistan zag de restanten van een fort uit de derde eeuw voor christus dat gebouwd was door Alexander de Grote. ga ik zeker kijken.

Geen nieuwe titels te melden, want bezig met titels die de afgelopen keren voorbij kwamen, bijvoorbeeld Orwell, maar vooral Karel van het Reve. Daarom af en toe titels van boeken die van invloed zijn geweest op mijn leven die ik de afgelopen vijftig jaar heb gelezen. Een boek wat ik eens voor RTVNH besprak en me bij is gebleven is  van Masaaki Imai die het boek Kaizen (letterlijk “uiteenhalen en opnieuw in elkaar steken op een betere manier) schreef (1997). Alhoewel het boek vooral in het bedrijfsleven wordt gebruikt, kan het ook op het persoonlijke vlak worden gebruikt om je leven te verbeteren.

De aantekeningen die ik destijds maakte; niets in het leven wordt makkelijk verworven, alles moet met hele kleine stapjes veroverd worden, mentaliteitsveranderingen vergen veel geduld, staat tegenover “the american way of life”, waarin alles snel moet gaan, in een dag van het roken af, in twee maanden slank. Bij grote taken waar je als een berg tegen op zag (een boek schrijven bijvoorbeeld, of stoppen met roken ) had ik veel baat bij deze filosofie door alles op te delen in hele kleine onderdelen. Imai verklaart onze angst voor grote veranderingen door het evolutieproces van ons zenuwstelsel, dat weerstanden opwerpt tegen ingrijpende veranderingen. Veel mensen worden ontmoedigd door de grootte van iets, maar als je gewoon begint en elke keer kleine stapjes zet ben je verbaasd wat je kan bereiken.

Samenvatting

Over vijf weken zit ik in het vliegtuig naar Uzbekistan. Een paar maanden geleden las ik het boek van Peter Frankopan over de Zijderoutes, maar dat boek waaierde te veel uit over de hele regio om me voor te bereiden op de reis. Ik ga nu inzoomen op het land zelf. Ik ben gisteren begonnen in het boek Uzbekistan; Heirs to the Silk Road  (1997) van Johannes Kalter en Margareta Pavaloi.  Verder staan op de leeslijst voor de komende weken. De grote Dictator tour van Marten Blankesteijn, Sovjetistan van Erika Fatland, In Centraal Azië van Linda Otter, en de Lonely Planet gids  Central Asia (voor het laatst uitgegeven in 2011!!). Ik heb al een beetje zitten grasduinen in recensies van deze boeken en uit alles blijkt dat je absoluut niet op eigen houtje naar dit land moet gaan omdat corruptie, bureaucratie, criminaliteit en onduidelijke regelgeving de reis tot een ware beproeving kunnen maken. In het voorwoord van onderstaand boek lees ik dat de eerste president Karimov (overleden in 2016) hoopte dat met dit boek Uzbekistan weer op de kaart zou komen staan van toeristen. Volgens de jongeman die me te woord staan bij Djoser is dit een van de mooiste reizen die Djoser aanbiedt. En dat zal niet lang meer duren volgens hem, want de Chinezen gaan dit land volgens hem ontdekken en overnemen qua toeristische attracties. De voorpret kan beginnen.

.

Gisteren, op een regenachtige tweede Paasdag, ben ik begonnen aan de tweede rond in het opruimen van mijn huis. Vorig jaar durfde ik er nog niet aan, maar nu moet de Spaanse collectie er aan geloven. Ik heb er mee lopen leuren in bibliotheken en op websites, maar niemand wilde ze hebben. Ik heb nu alle werken van de Spaanse filosoof Jose Ortega Y Gasset naar de kringloop gebracht, behalve een boek, Mision del bibliothecario (1935).

Montaigne indachtig begon ik er hap snap in te lezen en wist ineens weer waarom ik na mijn studie Spaans toch weer ging werken als bibliothecaris, toen de gelegenheid zich voordeed. Het boek behandeld eerst op een filosofische, existentialistische manier de keuzes die mensen in hun persoonlijke leven moeten maken (libertad individual) en dat ze daarna op zoek moeten gaan naar de keuzes in relatie tot de rest van de wereld (necesidad social).  Je moet op zoek gaan naar dat wat je het meeste aantrekt, je roeping (vocacion). Het tweede deel behandeld de geschiedenis van het vak van de oudheid tot de moderne tijd.  Bijvoorbeeld een van de belangrijkste aspecten van het vak nu, het selecteren van boeken in het enorme aanbod.

Ik moet even denken aan een artikel van vorige week in de  Volkskrant van 30 maart. In Qatar staat sinds kort een monumentale bibliotheek van Rem Koolhaas. De heersende familie Al Thani, die het land regeert, vond het tijd voor volksverheffing in een land waar niet gelezen wordt. In de bibliotheek staan naast de Arabische klassieken, veelal Engelstalige boeken, omdat het aanbod in die taal veel groter is. De eerste boeken werden in Qatar in 1959 gedrukt, omdat hier een orale traditie heerste!! De islamitische geestelijken vertrouwden alleen met de hand gekopieerde teksten. Volgens sommige historici heeft de afwijzing van de drukpers ertoe geleid dat de Arabische wereld haar kennismonopolie kwijtraakte aan Europa (zie mijn blog over Peter Frankopan). Volgens Robert D. Kaplan die recentelijk het boek De terugkeer van de wereld van Marco Polo schreef, gaan die landen hun macht weer terug veroveren.

Zou dat nou komen omdat wij massaal onze boeken wegdoen? De bibliotheek van Alexandrië die de collectie van het Tropenmuseum overneemt omdat deze anders in de vuilnisbak terecht komen? Dat geeft toch wel te denken. En ook het feit dat wij hier steeds meer boeken lezen voor recreatieve doeleinden en niet om te leren nadenken. Daar besteedt Ortega het derde deel van zijn boek aan.  Plato zei het al, boeken moeten aanzetten tot nadenken (cuando se lee mucho y se piensa poco, el libro es un instrumento terriblemente eficaz para la falsificacion de la vida humana: als je veel leest en weinig nadenkt, is een boek een heel efficiënt middel om het menselijk leven te falsificeren). Ook niet onvermeld moet blijven dat we denken dat alles wel op internet te vinden is. Dat hebben ze in Qatar een andere mening over.

Ik heb ze vaak gesproken in de bibliotheek, de aanhangers van de Bhagwan beweging en de boeken worden nog steeds gelezen. Ik weet via via (rationele mensen) dat een blinde vrouw naar Puna in India (waar de originele ashram stond) ging om aan de voeten van Sri Rajneesh te zitten en dat er vlinders vanuit zijn handen opvlogen en dat deze vrouw jarenlang veel beter kon zien. Maar ik weet er verder eigenlijk niet zo veel van. Ik las gisteren in de Volkskrant dat er een nieuwe originele Netflix serie was over de Bhagwan met de titel Wild, Wild Country. Kwaliteit verzekerd als het een originele Netflix serie is, dus ik sloeg Annihilation (zie vorige blog)  over om aan deze serie te beginnen.

In het artikel staat dat het een epos is over een mislukte utopie, een ongelooflijke geschiedenis, een verbijsterend drama, over het ontsporen van mensen die de macht krijgen over anderen. Alle hoofdrolspelers van die tijd komen aan het woord (er is heel veel archiefmateriaal) en dat maakt deze documentaire in zes delen uniek. Regelmatig betrap je jezelf op het feit dat je iemand gelijk gaat geven die geen gelijk mag/kan hebben.  Wat te denken van het beleid om 6000 daklozen die werden aangevoerd om de macht in de staat Oregon over te nemen door middel van hun stemmen. Die vervolgens massaal werden gedrogeerd met Haldol omdat er chaos ontstond in de ranch (er zaten veel verwarde mensen en alcoholisten tussen). Maar het gaat ook vooral over de Bill of Rights, de vrijheden die de Amerikaanse grondwet garandeert. Er wordt je nergens een mening opgedrongen. net als je denkt ja, dat is redelijk, komt er iemand tegenover te staan die het tegenovergestelde beweet wat net zo redelijk is.  Volgens Mark Moorman, de serie van het jaar. Ik moet hem gelijk geven.

Het regent, ik heb geen afspraken, ik denk dat ik direct door ga (overdag Netflix kijken is nog steeds taboe).

Gisteren zag ik de film Phantom Thread, ga er maar niet heen. De film kreeg steeds betere recensies dus ik wilde hem per se zien. Vreemde film , niet goed uitgewerkt, onnavolgbare handelingen en personages. Nee, ik heb meer zin in de nieuwe serie op Netflix, Annihilation. Gebaseerd op de Southern reach-trilogie (Annihilation, Authority en Acceptance) van Jeff VanderMeers. de serie moet zo vreemd zijn dat niemand er zijn vingers aan wilde branden. De hoofdpersoon (Natalie Portman)  bestempelt het verhaal waarin ze zich bevindt als ‘onzin’. Het schijnt ontregelende cinema te zijn, een nachtmerrieachtige vertelling over onze plaats op een snel veranderende wereld.

De roman van VanderMeers is de eerste roman over het Antropoceen, het “tijdperk van de mens”, waarin wij de heerschappij  over alles kwijtraken.  Het script is van de Brit Alex Garland, die in zijn laatste drie films de ‘nieuwe mens’als onzekere hoofdfiguur neemt, zoals Never let me go (Kazuo Ishigur over klonen en orgaantransplantaties) , Dredd en Ex machina (hoofdpersoon wordt verliefd op een robot). Hij zegt erover, ‘in de film gaan we van suburbia naar de psychedelica in een spiraalvorm waarin het bekende progressief raadselachtig wordt’. Bent u er nog?

Nou ja, eerste maar eens beginnen en kijken of ik er door gegrepen word. Al die beangstigende dingen die om je heen gebeuren, je wilt het toch een beetje begrijpen. Er schijnt houvast te zijn in de vorm van bioloog Lena, die rouwt om haar omgekomen man in gebied X. Als hij later springlevend weer tevoorschijn komt weet ze dat er iets niet klopt. Ze gaat vervolgens op voorspraak van Southern reach-organisatie naar gebied X om antwoorden op vragen te zoeken. De filosoof-profeet van het Antropoceen Timothy Morton, schrijver van Dark Ecology, zegt dat we er ons bij neer moeten leggen dart de aardse ecology er een wordt zonder natuur en dat de plaats van de mens hierin miniem zal zijn.

PS Er is een interview in de Los Angeles Book Review van Timothy Morton met VanderMeer over deze film en deze thematiek. Lezen!!.