Overig

Over vijf weken zit ik in het vliegtuig naar Uzbekistan. Een paar maanden geleden las ik het boek van Peter Frankopan over de Zijderoutes, maar dat boek waaierde te veel uit over de hele regio om me voor te bereiden op de reis. Ik ga nu inzoomen op het land zelf. Ik ben gisteren begonnen in het boek Uzbekistan; Heirs to the Silk Road  (1997) van Johannes Kalter en Margareta Pavaloi.  Verder staan op de leeslijst voor de komende weken. De grote Dictator tour van Marten Blankesteijn, Sovjetistan van Erika Fatland, In Centraal Azië van Linda Otter, en de Lonely Planet gids  Central Asia (voor het laatst uitgegeven in 2011!!). Ik heb al een beetje zitten grasduinen in recensies van deze boeken en uit alles blijkt dat je absoluut niet op eigen houtje naar dit land moet gaan omdat corruptie, bureaucratie, criminaliteit en onduidelijke regelgeving de reis tot een ware beproeving kunnen maken. In het voorwoord van onderstaand boek lees ik dat de eerste president Karimov (overleden in 2016) hoopte dat met dit boek Uzbekistan weer op de kaart zou komen staan van toeristen. Volgens de jongeman die me te woord staan bij Djoser is dit een van de mooiste reizen die Djoser aanbiedt. En dat zal niet lang meer duren volgens hem, want de Chinezen gaan dit land volgens hem ontdekken en overnemen qua toeristische attracties. De voorpret kan beginnen.

.

Read more

Gisteren, op een regenachtige tweede Paasdag, ben ik begonnen aan de tweede rond in het opruimen van mijn huis. Vorig jaar durfde ik er nog niet aan, maar nu moet de Spaanse collectie er aan geloven. Ik heb er mee lopen leuren in bibliotheken en op websites, maar niemand wilde ze hebben. Ik heb nu alle werken van de Spaanse filosoof Jose Ortega Y Gasset naar de kringloop gebracht, behalve een boek, Mision del bibliothecario (1935).

Montaigne indachtig begon ik er hap snap in te lezen en wist ineens weer waarom ik na mijn studie Spaans toch weer ging werken als bibliothecaris, toen de gelegenheid zich voordeed. Het boek behandeld eerst op een filosofische, existentialistische manier de keuzes die mensen in hun persoonlijke leven moeten maken (libertad individual) en dat ze daarna op zoek moeten gaan naar de keuzes in relatie tot de rest van de wereld (necesidad social).  Je moet op zoek gaan naar dat wat je het meeste aantrekt, je roeping (vocacion). Het tweede deel behandeld de geschiedenis van het vak van de oudheid tot de moderne tijd.  Bijvoorbeeld een van de belangrijkste aspecten van het vak nu, het selecteren van boeken in het enorme aanbod.

Ik moet even denken aan een artikel van vorige week in de  Volkskrant van 30 maart. In Qatar staat sinds kort een monumentale bibliotheek van Rem Koolhaas. De heersende familie Al Thani, die het land regeert, vond het tijd voor volksverheffing in een land waar niet gelezen wordt. In de bibliotheek staan naast de Arabische klassieken, veelal Engelstalige boeken, omdat het aanbod in die taal veel groter is. De eerste boeken werden in Qatar in 1959 gedrukt, omdat hier een orale traditie heerste!! De islamitische geestelijken vertrouwden alleen met de hand gekopieerde teksten. Volgens sommige historici heeft de afwijzing van de drukpers ertoe geleid dat de Arabische wereld haar kennismonopolie kwijtraakte aan Europa (zie mijn blog over Peter Frankopan). Volgens Robert D. Kaplan die recentelijk het boek De terugkeer van de wereld van Marco Polo schreef, gaan die landen hun macht weer terug veroveren.

Zou dat nou komen omdat wij massaal onze boeken wegdoen? De bibliotheek van Alexandrië die de collectie van het Tropenmuseum overneemt omdat deze anders in de vuilnisbak terecht komen? Dat geeft toch wel te denken. En ook het feit dat wij hier steeds meer boeken lezen voor recreatieve doeleinden en niet om te leren nadenken. Daar besteedt Ortega het derde deel van zijn boek aan.  Plato zei het al, boeken moeten aanzetten tot nadenken (cuando se lee mucho y se piensa poco, el libro es un instrumento terriblemente eficaz para la falsificacion de la vida humana: als je veel leest en weinig nadenkt, is een boek een heel efficiënt middel om het menselijk leven te falsificeren). Ook niet onvermeld moet blijven dat we denken dat alles wel op internet te vinden is. Dat hebben ze in Qatar een andere mening over.

Read more

Ik heb ze vaak gesproken in de bibliotheek, de aanhangers van de Bhagwan beweging en de boeken worden nog steeds gelezen. Ik weet via via (rationele mensen) dat een blinde vrouw naar Puna in India (waar de originele ashram stond) ging om aan de voeten van Sri Rajneesh te zitten en dat er vlinders vanuit zijn handen opvlogen en dat deze vrouw jarenlang veel beter kon zien. Maar ik weet er verder eigenlijk niet zo veel van. Ik las gisteren in de Volkskrant dat er een nieuwe originele Netflix serie was over de Bhagwan met de titel Wild, Wild Country. Kwaliteit verzekerd als het een originele Netflix serie is, dus ik sloeg Annihilation (zie vorige blog)  over om aan deze serie te beginnen.

In het artikel staat dat het een epos is over een mislukte utopie, een ongelooflijke geschiedenis, een verbijsterend drama, over het ontsporen van mensen die de macht krijgen over anderen. Alle hoofdrolspelers van die tijd komen aan het woord (er is heel veel archiefmateriaal) en dat maakt deze documentaire in zes delen uniek. Regelmatig betrap je jezelf op het feit dat je iemand gelijk gaat geven die geen gelijk mag/kan hebben.  Wat te denken van het beleid om 6000 daklozen die werden aangevoerd om de macht in de staat Oregon over te nemen door middel van hun stemmen. Die vervolgens massaal werden gedrogeerd met Haldol omdat er chaos ontstond in de ranch (er zaten veel verwarde mensen en alcoholisten tussen). Maar het gaat ook vooral over de Bill of Rights, de vrijheden die de Amerikaanse grondwet garandeert. Er wordt je nergens een mening opgedrongen. net als je denkt ja, dat is redelijk, komt er iemand tegenover te staan die het tegenovergestelde beweet wat net zo redelijk is.  Volgens Mark Moorman, de serie van het jaar. Ik moet hem gelijk geven.

Het regent, ik heb geen afspraken, ik denk dat ik direct door ga (overdag Netflix kijken is nog steeds taboe).

Read more

Gisteren zag ik de film Phantom Thread, ga er maar niet heen. De film kreeg steeds betere recensies dus ik wilde hem per se zien. Vreemde film , niet goed uitgewerkt, onnavolgbare handelingen en personages. Nee, ik heb meer zin in de nieuwe serie op Netflix, Annihilation. Gebaseerd op de Southern reach-trilogie (Annihilation, Authority en Acceptance) van Jeff VanderMeers. de serie moet zo vreemd zijn dat niemand er zijn vingers aan wilde branden. De hoofdpersoon (Natalie Portman)  bestempelt het verhaal waarin ze zich bevindt als ‘onzin’. Het schijnt ontregelende cinema te zijn, een nachtmerrieachtige vertelling over onze plaats op een snel veranderende wereld.

De roman van VanderMeers is de eerste roman over het Antropoceen, het “tijdperk van de mens”, waarin wij de heerschappij  over alles kwijtraken.  Het script is van de Brit Alex Garland, die in zijn laatste drie films de ‘nieuwe mens’als onzekere hoofdfiguur neemt, zoals Never let me go (Kazuo Ishigur over klonen en orgaantransplantaties) , Dredd en Ex machina (hoofdpersoon wordt verliefd op een robot). Hij zegt erover, ‘in de film gaan we van suburbia naar de psychedelica in een spiraalvorm waarin het bekende progressief raadselachtig wordt’. Bent u er nog?

Nou ja, eerste maar eens beginnen en kijken of ik er door gegrepen word. Al die beangstigende dingen die om je heen gebeuren, je wilt het toch een beetje begrijpen. Er schijnt houvast te zijn in de vorm van bioloog Lena, die rouwt om haar omgekomen man in gebied X. Als hij later springlevend weer tevoorschijn komt weet ze dat er iets niet klopt. Ze gaat vervolgens op voorspraak van Southern reach-organisatie naar gebied X om antwoorden op vragen te zoeken. De filosoof-profeet van het Antropoceen Timothy Morton, schrijver van Dark Ecology, zegt dat we er ons bij neer moeten leggen dart de aardse ecology er een wordt zonder natuur en dat de plaats van de mens hierin miniem zal zijn.

PS Er is een interview in de Los Angeles Book Review van Timothy Morton met VanderMeer over deze film en deze thematiek. Lezen!!.

Read more

Ik ben als bibliothecaris/documentalist opgeleid om systeem aan te brengen in chaos. Daar heb ik ook in mijn persoonlijke leven veel profijt van gehad. Ook had ik een paar uitgangspunten die me behoed hebben voor al te veel stress. Eerst de belangrijke hoofdlijnen aanpakken daarna naar de details kijken (veel mensen schijnen zich te verliezen in details). En ook, als ik niet veel tijd heb en wel een deadline dan is goed goed genoeg. Het hoeft niet beter en zeker niet best. Perfectionisme is dus ook geen valkuil. En ook nooit kijken hoe goed anderen de dingen doen, dan ben je nergens meer.

Bij veel pensionado’s hoor ik de wens om dingen nu eens systematisch aan te pakken. De hele westerse filosofie herlezen, alle favoriete boeken van vroeger herlezen. Ik had ook maar steeds het idee dat ik het lezen eens systematisch aan moest pakken, maar daar ben ik helemaal van afgestapt. En dat komt door een boekje wat ik tegenkwam met uitpakken van Antoine Compagnon, met de titel Een zomer met Montaigne. Daarin nodigt Compagnon ons uit in veertig korte hoofdstukjes om een stimulerende Montaigne te ontdekken. Ik heb veel filosofieboeken gelezen, Montaigne was een favoriet dus ik sloeg het boekje open. Natuurlijk bij het hoofdstukje bibliotheek.

Montaigne zat vaak in zijn bibliotheek op de derde verdieping van een toren van het kasteel van zijn vader. Hij keek uit over het landgoed en pakte een boek…..”daar blader ik nu eens in het ene, dan weer in het andere boek, lukraak, te hooi en te gras; en zit wat te mijmeren, noteer iets, of dicteer, heen en weer lopend, de u hier geboden dromerijen”. Compagnon schrijft ook hoe Montaigne praat over zijn bezigheden, alsof ze er niet toe doen, hij bladert in een boek, alles zonder een vooropgezet plan, zonder een strakke opeenvolging in de gedachten. In het digitale tijdperk verdwijnt het lineaire lezen, achter elkaar door, zoals wij dat geleerd hebben volgens Compagnon. Montaigne was zijn tijd ver vooruit omdat hij voor een ongeregelde manier van lezen was.

Montaigne eigende zich toe wat hem aanstond, zonder zich echt te verdiepen in de werken waaraan hij de citaten ontleende voor zijn eigen boek De Essays. Hij was het gelukkigst in zijn bibliotheek. Maar er ontbrak nog een ding aan die kamer in de toren, een wandelgang. “Elk oord van bezinning vraagt om een wandelgang. Mijn gedachten vallen in slaap als ik ze op een stoel zet. Mijn geest functioneert niet als mijn benen hem niet in beweging zetten.” Dat spreekt me enorm aan, ik ga toch binnenkort maar weer eens in De essays grasduinen. En me geen zorgen maken over het feit dat ik van alles door elkaar lees en stop als ik dingen niet interessant meer vind.

Read more

Anderhalf jaar geleden schreef ik voor mijn collega’s in het interne vakblad Biebfiles een stuk over ‘nepnieuws’ en filterbubbels en de rol die Facebook daarin speelde. Daar kreeg ik een paar leuke reacties op. We zouden vaker over dat soort dingen na moeten denken, was een van de reacties. Vandaag stond er een mooi artikel in de Volkskrant over de problemen van Facebook. Mark Zuckerberg is er eindelijk van overtuigd dat zijn platform niet leidt tot zijn gedroomde wereld en wil er alles aan doen om zijn netwerk weer gezond te maken.Maar hij heeft tijd nodig om de problemen op te lossen. En dat dat zijn er veel. Even de problemen kort op een rijtje.

Nepnieuws (1) is de de moeder alles crises voor Facebook. Door de kiosk-presentatie staan nieuws, opinies, satire, familieberichten en fakenieuws allemaal door elkaar. Factcheckers en het aanpassen van newsfeed lossen dat probleem niet op. Facebook haalde dit jaar driekwart van de online advertentiegelden op, meer dan 110 miljard!! dollar op jaarbasis. Dat gaat ten koste van uitgevers van bladen, kranten en sites (2).  Privacy (3) staat niet hoog op de prioriteitenlijst van Facebook, het is ‘Big Brother ‘in het kwadraat stelde het invloedrijke techblog Gizmodo. Kritiek uit eigen kring (4) over de verslavende opzet door het bekende Facebook-duimpje. Facebook heeft zo veel data dat ze te veel macht krijgen (5). Interne verwarring binnen het bedrijf tussen de grote baas en het overige personeel(6), je moet wel gek zijn oom je eigen baan om zeep te helpen. Tieners lopen in veel hoger tempo weg dan eerder werd verwacht (7). Zij gebruiken liever Snapchat en Instagram.

insta

 

De groep 65-plussers was de enige groep waar nog groei in zat. Daar behoor ik natuurlijk zelf toe. Maar wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, dus ik hoop dat er toch wat gaat veranderen bij Facebook.

 

Read more

Ik keek net naar DWDD waar het maandelijkse boekenpanel hun boeken bespraken. Daar kwam ineens Jan Kalman Stefansson voorbij. Ik las ooit zijn trilogie, Hemel en hel, Het verdriet van de engelen en Het hart van de mens. Ik las eerste het eerste deel en pas later de andere twee delen en daar had ik spijt van. Ik ga ooit, als ik wat langer de tijd heb, het liefst in een lange koude winter, de drie delen achter elkaar lezen. Ik heb nog nooit zo’n bijzonder boek gelezen. Ik ga binnenkort nog wel wat lijsten maken; van die boeken die mijn leven hebben veranderd, maar ook een lijst met de mooiste boeken of de meest bijzondere boeken, of de boeken waar ik om gehuild heb (zijn er niet zoveel).

Van zijn boeken raak je echt in een roes, ze  kunnen je helemaal  losweken uit je eigen wereld. Ik had dezelfde ervaring met het boek Sneeuw van Orhan Pamuk. Misschien moet dat een criterium zijn voor een lijstje, boeken waardoor je alles om je heen vergeet en mee gaat in de wereld van de schrijver, in het geval van Jon Kalma, het IJsland van rond 1900 als ik me niet vergis. Een keiharde wereld waarin de mensen op elkaar aangewezen zijn om te overleven. Er staan heel veel poëtische bespiegelingen in en filosofische gedachten. Een naamloze jongen is de hoofdpersoon. Het is een heel bijzonder boek. En nu is er dan Zomerlicht, en dan komt de nacht. Die moet ik natuurlijk ook lezen, maar dat komt nog wel.

Wat ik niet heb vermeld is dat ik de afgelopen week (ik had denk ik te veel gelezen) de eerste serie van de nieuwe Fargo heb gekeken. Ik had de originele film uit 1996 gezien en had die nog wel op mijn netvlies staan. De nieuwe serie is een origineel van Netflix (van de gebroeders Coen) en ook weer gebaseerd op een waargebeurde moord. Heel veel humor en kneuterigheid afgewisseld met keiharde actie. “In wezen gaat het er in Fargo altijd om wat mensen bereid zijn te doen voor geld”. Heel veel dus. Heerlijk om naar te kijken. En er is een overeenkomst met de boeken die ik boven besprak, alles speelt zich af in de ijzige kou. Kan ik nog even lekker vooruit, want er zijn nog twee seizoenen. En de afgelopen week was met zijn extreme kou uitstekend geschikt om deze serie te kijken.

Read more

Ik las net een interview met Ilse Warringa, die volkomen overdonderd is door het succes van de Luizenmoeder. Ze zegt ergens, er is geen grijs gebied meer in de discussies  als bijvoorbeeld #metoo en #zwartepiet, elke nuance is verdwenen. Een belangrijke uitspraak die iedereen zich ter harte zou moeten nemen. Ik las de afgelopen dagen Grijze zielen van Philippe Claudel. In dit boek dat zich afspeelt in Noord-Frankrijk tijdens WOI wordt in een klein dorp een mooie meisje van tien vermoordt. Het verhaal wordt verteld door een politieagent die terugblikt op de moord en zijn gedachten uiteenzet om te reconstrueren wie de moord pleegde.

Wat Claudel vervolgens laat zien is dat er geen scherpe lijn kan worden getrokken tussen goed en kwaad. Ook de oorlog speelt op de achtergrond een rol als een element om normen te laten vervagen. Ik heb eens het waargebeurde verhaal gelezen van de jonge Duitse vrouw gelezen die haar twee kinderen achterliet en zelf twee weken op reis ging. Michael Kumpfmuller schreef daar het boek Dorst over in 2004. Kumpfmuller zelf vader van twee kleine kinderen wilde een tegengeluid laten horen aan de publieke opinie die niets anders deed dan deze vrouw afschilderen als een monster. Hij verdiepte zich in het dramatische leven van deze jonge vrouw en liet zien dat er veel meer daders waren dan alleen het meisje. Ook haar familie en de hulpverlening hadden het af laten weten. Ik vond beide boeken indrukwekkend.

Twee fragmenten uit Grijze Zielen: ‘Liefde en misdaad zouden plotseling door elkaar zijn gaan lopen, alsof je alleen maar kon vermoorden waar je van hield. Verder niets. Lang heb ik geleefd met de gedachte dat Destinat alleen vanwege een droombeeld, bij vergissing, uit hoop, uit herinnering, uit angst een moord had begaan. Dat had iets moois, vond ik. Het maakte de moord niet minder erg maar gaf hem wel glans, maakte hem minder weerzinwekkend. Dader en slachtoffer werden beiden martelaars: dat gebeurt niet vaak.”Een van die twee had de moord gepleegd, dat stond vast, maar de ander had het kunnen doen, en in wezen is er tussen de intentie en de daad geen enkel verschil.’

Toen Chris van der Heijden zijn boek Grijs verleden; Nederland en de tweede Wereldoorlog  rolde heel Nederland over hem heen. Mensen willen niet horen over grijstinten, ze willen beelden in zwart of wit. Gelukkig zijn er schrijvers die ons er steeds weer aan herinneren dat de werkelijkheid zo veel lastiger is te duiden.

Read more

Ik ben 42 jaar bibliothecaris geweest en heb in die functie al mijn talenten kunnen ontplooien. Een documentatiecentrum opgezet in een pre -internet tijdperk, de eerste Ondernemingsraad in bibliotheekland opgezet, twintig jaar de collectievorming gedaan en curssussen gegeven. Als bibliofoonmedewerker (telefonische inlichtingendienst) van het eerste uur raakte ik betrokken bij  diverse radioprogramma’s van RTVNH waaronder, De luistervraag van Jan Emous,  De Blauwbilgorgel met Luc Taeckema, Ron Flens en Theo de Ruiter (Prins Bernhard Cultuurprijs 1990), Lezen op Locatie en Cafe 1890. Ik heb ook nog een half jaar meegewerkt aan het televisieprogramma De Razende Bol. Dat strandde want te duur, te arbeidsintensief, heel jammer. Ik werkte mee aan het boek, 1908-2008: Bibliotheek Alkmaar 100 jaar van Hans Koolwijk (50 interviews met lezersreacties). Ook in de bibliotheek Alkmaar hebben we schrijvers bijna vijf jaar een podium gegeven in het programma RTVA (Radio en televisie Alkmaar). Ook hier strandde een televisieavontuur al na vijf opnames, te duur, te arbeidsintensief.

Tien jaar geleden heb ik een boek geschreven, Tijd van onschuld, dat 50.000 keer is verkocht, en waar ik nog steeds lezingen over geef. In datzelfde jaar ben ik als columnist begonnen bij Bibliotheekblad, eerst nog voor de papieren editie en daarna als blogger. Al mijn artikelen zijn daar ook terug te vinden in het archief. Nu ik met pensioen ben merkte ik dat ik niet alleen het bloggen miste maar ook de boeken. Daarom ben ik in september begonnen bij de afdeling boeken van de kringloopwinkel KOOK. En ik besloot mezelf gewoon te blijven zien als bibliothecaris en boekentips te geven via mijn website. Mijn website, die oorspronkelijk werd gemaakt als promotie voor het boek, is de afgelopen maand omgebouwd en nu een algemene website geworden voor boekentips en andere bespiegelingen over het pensionado zijn.

Read more

In 1980 kocht ik mijn eerste vliegtuigticket naar Mexico voor 1000 gulden. Ik had er het hele jaar voor gespaard. Zesentwintig jaar later besprak ik bij RTVNH een boek  van Jan Juffermans Nut & Noodzaak van de mondiale voetafdruk en kwam er achter hoe groot de impact van vliegen op het milieu was. Ik door omstandigheden al een tijdje gestopt met autorijden, dus suste is mezelf met het idee dat ik dan wel twee keer per jaar met het vliegtuig naar het buitenland mocht. Want vanaf het moment dat ik dat boek had gelezen wilde ik me bewust zijn van alles wat mijn voetafdruk bepaalde.

 

In De Groene van 22 februari staat een mooi artikel over de toekomst van het vliegen. Daarin het verhaal van Peter Kalmus die als klimaatwetenschapper uitrekende wat hij verbruikte van zijn CO2-voetafdruk met het vliegen. Hij schrok zo van de uitkomst dat hij stopte met vliegen. In 1996 stuntte Easyjet door te adverteren met een enkeltje Londen voor 99 gulden. Tussen 1990 en 2010 explodeerde het aantal passagiers van 1 miljard naar 2,6 miljard. En toch bleef de luchtvaartsector buiten schot op de klimaatconferentie in Parijs (the elephant in the room).

De actiegroep Transport & Environment strijdt al jaren voor maatregelen om de luchtvaartemissies terug te dringen. Er is maar een oplossing, vliegen moet veel duurder worden. De politiek en de luchtvaartsector denken dat burgers daar niet aan willen en houden elkaar in gijzeling. Maar ik zag afgelopen week een aantal gestrande reizigers door de staking van piloten die allemaal zeiden dat ze bereid waren meer te betalen voor hun ticket. Politici moeten zich bewust zijn dat we natuurlijk graag willen vliegen en wereldburgers willen zijn. Maar tegelijkertijd weten we ook dat ongelimiteerd vliegen niet meer kan als we de opwarming van de aarde tegen willen houden.

Een lichtpuntje. De EU besloot om het vliegverkeer op te nemen in haar klimaatdoelen.

Read more