Door de Corona zijn mensen veel meer naar hun eigen omgeving gaan kijken, ook ik. Vorige zomer heb ik overal in Noord-Holland gewandeld, van Den Oever tot Graft-De Rijp, van Edam tot Den Helder. Vorige week ben ik voor het eerst naar Slot Assumburg in Heemskerk geweest en wat een verrassing, het leek wel een klein Versailles. Toen ik jong was fietsten we altijd met hel hele gezin van Zaandijk naar Wijk aan Zee en dan zagen we in de verte altijd het kasteel liggen. Het is nu omgebouwd tot een een soort jeugdherberg, waar je niet al te duur een kamer kunt huren, alleen of met groepen. Er ligt een hele mooie tuin om heen en er is een kruidentuin, een rosarium en een fruitbomengaard en een hofvijver waar je als bezoeker gewoon in kunt lopen. Een leuke tip voor iedereen die leuke tripjes in de omgeving zoekt.

In 1933 kreeg de Assumburg haar bestemming als jeugdherberg. Met uitzondering van een beperkte openstelling tijdens de Open Monumentendagen, is het slot zelf niet openbaar toegankelijk. Naast het slot bevindt zich het natuur- en recreatiepark Assumburg, dat in 2003 is aangelegd. Vanaf 2009 werd de 18e-eeuwse kasteeltuin in originele staat hersteld en in 2011 geopend voor het publiek. Dit monument is op 15 januari 2016 overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie.

Afgelopen weekend was ik voor het eerst in een jaar weer eens over de grens, ons jaarlijkse uitje met het kunstgroepje naar het kunstdorp Watou in België. De kunst was een grote teleurstelling, er waren weinig schuren, geen Doeviehoeve, nergens uitleg over kunstenaars, de leegte opgevuld met gedichten op katheders maar de sfeer in onze groep was goed, de sfeer in het dorp onveranderd en we hadden een leuk gesprekje met de Mecenas van het festival, eigenaar van hotel/restaurant ‘T Wethuys, die mopperde dat Poperinge 7 kilometer verder jaloers werd op Watou en ook mee wilde doen en het op die manier verpestte. Details kregen we niet te horen, maar het borrelt daar behoorlijk. Wij zijn zondag naar het Lovie Kasteel (nu een instelling voor mensen met een geestelijke beperking) in Poperinge gegaan en ook daar was de kunst matig (Tracey Emin o.a.) maar het landgoed en het kasteel was zeer de moeite waard en het weer was prachtig, maar ik snap de klacht van de man. Iedereen wil een graantje meepikken van het grote succes van Watou, dat dit jaar al weer de 40e editie vierde. Dat had natuurlijk vorig jaar moeten plaatsvinden, maar ook hier trok Corona een streep door de rekening. Er schijnt een werkgroep te komen om te kijken hoe het verder moet met Watou, maar wij zullen waarschijnlijk volgend jaar gewoon weer van de partij zijn.

Onderwijs, gezondheidszorg, industrie, infrastructuur, immigratie, segregatie en democratie: op al deze terreinen zakt het land op de internationale ranglijsten, tot grote zorg van de meeste Amerikanen. Maar over de oplossingen verschillen ze enorm van mening, en de politiek komt er niet uit. Het land lijkt steeds verder in zichzelf verstrikt te raken. Persson reisde het land door om op onderzoek uit te gaan. Van het gespleten Washington tot de Muur bij Mexico. Van de oude industrieën van West Virginia tot de boeren van Wisconsin. En van Charlottesville tot de daklozen van Queens. Overal stelde hij de vraag: hoe nu verder met Amerika? Het resultaat is een fascinerend boek dat kijkt tot ver voorbij Trump, naar de toekomst van het land waarvan zovelen ooit droomden en waar ondanks alles, dankzij de veerkracht van de individuele Amerikanen, nog steeds ruimte is voor optimisme.

Verder heb ik deze week nog een boek uit de bibliotheek gehaald dat mijn aandacht trok in een recensie, het is van Franz Josef Degenhardt met de titel Lont. Dat ligt nu op de stapel….

In ‘Lont’ laat Degenhardt ons zien dat er ook in Duitsland (en wel in andere milieus dan dat van de aristocratische graaf Von Stauffenberg) tenminste een gedeeltelijk bewustzijn van het ware karakter van het nazi-regime bestond en dat een klein aantal arbeiders daaruit concrete conclusies heeft getrokken en daad-werkelijk verzet probeerde te plegen.
‘Lont’ is de eerste roman van de in Duitsland vooral als zanger-componist bekende Franz Josef Degenhardt. Het is de ballade van Fänä Spormann en zijn dertien- en veertienjarige kameraden uit het Ruhrgebied. In de eindfase van de Tweede Wereldoorlog verrichten ze koeriersdiensten, steken de ‘Lont’ in goederenwagons en werken samen met de Ondergrondse. Terwijl hun vaders zijn gesneuveld, omgebracht of in het concentratiekamp zitten, groeien ze op in hun grauwe fabriekswijk, tussen bestorven en onbestorven weduwen, dwangarbeiders, vluchtelingen en verzetsstrijders. Onder de ogen van de nazi’s stelen ze zeshonderd liter wijn en vervoeren ze springstoffen en wapens tot de overlevende vaders weer terugkomen.
‘Lont’ is een opmerkelijke roman over het Duitse verzet tegen de nazi’s, geschreven vanuit het bijzondere perspectief van beginnende pubers die al vroeg volwassen moeten worden. Degenhardt verraste in 1973 vriend en vijand met dit fenomenale boek, dat zeker niet ‘het zoveelste’ oorlogsboek is.

Twee weken geleden stuurde ik een mail naar Atria, Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, of ik er welkom was om vrijwilligerswerk te doen . Een week later kreeg ik tot mijn verrassing een mail van de informatiespecialist dat ze gaan kijken of ze een project voor me hebben. Vanwege de vakanties ga ik daar begin september heen voor een eerste kennismaking. Daar verheug ik me op. Voor mensen die dat niet wisten. Atria is het voormalige IAV, Internationaal Archief voor de vrouwenbeweging (jammer dat ze weer zo’n vreemde naam hebben aangenomen), het oudste vrouwenarchief ter wereld. Toch wel heel bijzonder. Ik heb even gekeken of mijn boek Tijd van onschuld ook in de collectie (100.000 boeken) was opgenomen en jawel, er was een uitgebreide collectie op het gebied van afstandsmoeders. Misschien kan ik er wel eens een lezing geven want ze organiseren veel lezingen over allerlei vrouwenzaken. Ik ben heel benieuwd wat voor soort project ik kan gaan doen. Wordt vervolgd.

Vorige week had ik in een van de boekenkisten het spiksplinternieuwe boek uit 2021 van Ramsey Nasr De fundamenten. Ik heb het meteen die avond gelezen en vond het een confronterend boek. Natuurlijk spreekt hij de politiek aan op hun verantwoordelijkheden want die moeten de veranderingen die nodig zijn in gang zetten, maar hij doet ook een persoonlijke oproep tot actie en hij is niet de enige. Ik luisterde net naar 1op1 in gesprek met Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde (en oprichter van Urgenda) die mocht komen vertellen wat hij anders zou doen als hij minister zou zijn. Daar zaten veel praktische adviezen bij, zoals het verhogen van de prijzen van vliegtickets. Zouden politici nou ook naar de radio luisteren en daar wat van op steken. Nederland begint op allerlei vlakken achteraan te lopen. Ik hoop echt dat ik het in mijn leven nog mee ga maken. Niet alles kan meer (vrij naar Johan Remkes)

Hoe komen we uit deze crisis? Dat is de vraag die Ramsey Nasr, een van Nederlands meest veelzijdige kunstenaars, zichzelf stelt.
De pandemie legt volgens Nasr bloot wat we lange tijd niet wilden zien: het politieke en economische systeem heeft de fundamenten van onze samenleving aangetast. In een uiterst persoonlijk en tegelijk rationeel betoog ontleedt Nasr de corona- en klimaatcrisis als twee rampen die wezenlijk met elkaar verbonden zijn. Stap voor stap bevraagt hij onze gehele westerse manier van leven. Aan de hand van kunstenaars als Boccaccio, Rilke en Van Gogh houdt Nasr een pleidooi om onze plek op aarde en ons idee van geluk radicaal te herzien, niet als zweverig ideaal, maar puur uit lijfsbehoud.
De fundamenten is daarmee naast een indringende hartenkreet een politieke oproep tot opstand. Tegenover de chaos van deze tijd plaatst Nasr een urgent maar hoopvol geluid voor een land en wereld in crisis. 

Zuiverheid is een grootse, ontzagwekkende roman over identiteit, afstamming, liefde en seksualiteit, maar vooral over geheimen: van de intieme geheimen binnen een familie tot de levensgevaarlijke geheimen van kapitalistische multinationals en de hele westerse maatschappij. Franzens fabelachtige pen en de mythische structuur van zijn nieuwe boek maken Zuiverheid tot de belangrijkste Amerikaanse roman van 2015, die de lezer vele schitterende uren zal bezorgen. Jonathan Franzen is een van de belangrijkste schrijvers van onze tijd.

Ik heb de laatste tijd niet veel gedeeld over mijn Netflix keuzes, maar bij deze dan toch maar weer eens een tip, de Belgische serie De Ridder. Het leven van een jonge beginnende vrouwelijke procureur bij het parket in Gent en haar samenwerking met een vrouwelijke rechercheur. Je krijgt een inkijkje in het reilen en zeilen van het parket, het openbaar ministerie en de politie. Het lijkt me een behoorlijk realistische serie. Ik zit ondertussen al in het derde seizoen en er volgt nog een vierde. Serie staat sinds 2018 op internet. Ik had de tip ook weer van een vriend en ben er blij mee, want ik was ook daar aan voorbij gegaan….

Wat hebben we ze allemaal gemist de afgelopen twee zomers, de straatrommelmarkten. De mensen missen de gezelligheid, de praatjes met elkaar en de vondsten voor weinig geld. In de boekwinkel van Dorcas wordt ik regelmatig aangesproken om toch een markt te organiseren. Omdat onze buurtvereniging dit jaar weer geen rommelmarkt organiseert heb ik nu op eigenterrein, garage en tuin, een boekenmarkt gepland op zondag 22 augustus. Afgelopen dagen ben ik bezig geweest om mijn eigen boekenkasten helemaal op te schonen. En wat is dat toch moeilijk. Ik heb er veel boeken in staan die allemaal belangrijk voor me zijn geweest, maar ik weet dat ik ze niet meer een tweede keer ga lezen. Dus ik haal ze er toch (bijna) allemaal uit. Wat ik nog wil lezen laat ik staan. Als ik kijk naar de boekenkasten van mijn boekclubleden ben ik verbaasd dat ze zo veel hebben staan. Vooral de mannen hebben gigantische collecties, hele bibliotheken vol met gelezen (en niet gelezen) boeken. Ik heb op de groepsapp een oproep gedaan om boeken die ze wel kwijt willen de komende weken in te leveren. Ik heb de markt op de sites straatrommelmarkten.nl en meukisleuk.nl gezet en hoop maar dat al mijn werk niet voor niks is geweest. En als het wel een succes wordt organiseer ik de tweede markt met kleding en schoenen een maand later in september. Mijn zolder begint langzamerhand weer behoorlijk vol te raken omdat iedereen, familie en vrienden, zijn overtollige spullen bij mij dropt.

Ik heb de afgelopen week met heel veel plezier het boek van Nico Dros, Willen die Madoc maakte, gelezen. Een schelmenroman op zeer hoog niveau. En ik heb al weer verschillende boeken klaar liggen. Roy Jacobsen, De onzichtbaren en Ronan Farrow, Catch & Kill. Dat laatste boek had ik bijna gekocht vorig jaar, maar ze hadden het niet op voorraad en moest besteld worden, toen heb ik het laten zitten. Ik heb al eerder in een eerder blog geschreven dat ik al mijn goede doelen momenteel concentreer op onafhankelijke journalistiek, zoals Follow the money, De Groene Amsterdammer en ik ben van plan met de opbrengst van de boekenmarkt een donatie te doen aan Bellingcat. Ik heb echt een zwak voor moedige journalisten (Peter R. De Vries) die vaak hun leven op het spel zetten om bepaalde zaken aan de oppervalkte te brengen. Dat zal te maken hebben met het feit dat ik zelf af en toe onderdruk werd gezet in de tijd dat ik blogs over mijn werk schreef tussen 2007 en 2017. Ik moest iets ondertekenen (was illegaal!! hoorde ik later van een bekende journalist) en mocht geen kritische kanttekeningen maken bij de grote omslag (winkelconcept) die de bibliotheken maakte in 2008. Ik had vorige week ook nog het boek van Roberto Saviano, Gomorra in mijn handen. Die heeft ook een hoge prijs betaald voor zijn boek, hij leeft sinds het boek undercover. En wat een geweldig boek dat Gomorra. Saviano schreef de afgelopen zaterdag een kritisch artikel in de NRC over Nederland als het rottende hart van Europa met ons financiële systeem. Ik vond het een schokkende artikel en hoop dat heel veel politici, vooral Marc Rutte zich vreselijk gaan schamen dat het zo ver gekomen is met ons land. Ik heb ook het boek van Peter R. De Vries, Een moord kost meer levens gelezen en was er zeer van onder de indruk.

Op een eiland vlak voor de adembenemende kust van Noorwegen groeit Ingrid Barrøy op. Het ruwe eilandleven verloopt volgens zijn eigen wetten, met zware winters en heldere zomers. Een leven dat, net als het landschap zelf, van een grootse, broze schoonheid is, met in de verte de rest van de wereld. Ingrids vader droomt ervan een kade te bouwen die hen verbindt met het vasteland, maar zo dicht bij de rest van de wereld zijn blijft niet zonder gevolgen. Haar moeder heeft haar eigen dromen: meer kinderen, een kleiner eiland, een ander leven. En er blijft altijd één vraag die Ingrid haar nooit mag stellen. Wanneer Ingrid oud genoeg is, wordt ze naar het vasteland gestuurd om voor een van de rijke families aan de kust te werken. Maar dan gebeurt er iets tragisch en moet ze noodgedwongen terugkeren naar de plek die ze dacht achter zich gelaten te hebben

Tijdens een routine-onderzoek komt Ronan Farrow een verhaal op het spoor waar alleen nog maar over wordt gefluisterd. Harvey Weinstein, een van Hollywoods beroemdste producers is een seksueel roofdier, beschermd door angst, zijn rijkdom, en een samenzwering van stilte. Terwijl Farrow dieper in de zaak duikt, raakt hij in het vizier van allerlei schimmige personen – van dure advocaten tot getrainde spionnen – die een intimidatie-campagne tegen hem beginnen. Ze dreigen zijn carrière om zeep te helpen, achtervolgen hem overal, en proberen een misbruikverhaal uit zijn eigen familie tegen hem te gebruiken. Een spoor van aanwijzingen onthult corruptie en doofpotaffaires van Hollywood tot Washington, en ver daarbuiten.

Een moord kost meer levens is een absolute true crime klassieker! Lezers schreven: ‘Een uitstekend gedocumenteerd boek. Zulke verhalen moeten geschreven worden’ ‘Het verhaal slurpt je werkelijk vanaf de allereerste bladzijde op!’ ‘Zeer goed geschreven! Wanneer je erin begint wil je niet meer stoppen’ Peter R. de Vries (1956),

Van de week zat ik op radio 1 naar een interview te luisteren met Kaouthar Demoni, een Tunesische feministe die in Nederland directeur (CEO) is van Atria, Institute of Gender Equality & Woman’s History. Ik was haar al eerder tegen gekomen in een artikel in de Volkskrant (https://www.volkskrant.nl/mensen/de-laatste-stuiptrekkingen-van-het-patriarchaat-de-laatste-loodjes-wegen-het-zwaarst~b000270c/) en was van haar onder de indruk. Wat een powervrouw, die laat zich door niemand de wet voorschrijven. Haar voornaamste inbreng in het debat is dat ieder mens vrouwelijke en mannelijke kanten heeft en dat iedereen die zou moeten onderkennen. De wereld zou er zoveel gelukkiger van worden, dat is ook mijn vast overtuiging. Ik kan me van mijn jeugd herinneren dat ik liever een jongen wilde zijn omdat ik dan geen hindernissen zou ondervinden in mijn leven. Alles was in de jaren vijftig nog gericht op patriarchale structuren. Ik had het geluk dat ik verlichte ouders had die hun dochters ook naar middelbare school stuurden (en in de jaren 60 ook minder rijke kinderen naar de middelbare school konden), maar ik weet van veel nichtjes dat die gewoon naar de huishoudschool gingen. Ik voel me bevoorrecht dat ik een opleiding en een carrière heb kunnen maken en evenals mijn behoefte om onafhankelijk te zijn. Ik ben vaak aangekeken door vrouwen op het feit dat ik volledig werkte als alleenstaande moeder, maar ik heb niet de indruk gekregen dat het mijn kinderen heel erg geschaad heeft. Integendeel, mijn jongste zoon zegt dat hij pertinent een vrouw wil die financieel onafhankelijk is van hem. Voor Kaouthar Demoni was Europa het paradijs maar ze kwam er achter dat ook hier nog diep gewortelde patriarchale structuren de overhand hebben. Het is inderdaad beter geworden dan in mijn jeugd, maar nog steeds bungelt Nederland onderaan als het gaat om arbeidsparticipatie en dat terwijl de helft van de huwelijken eindigt in een scheiding. Ik heb me meteen na het interview gemeld op de website als vrijwilliger voor de grote bibliotheek die ze hebben. Ik heb geen idee of ze daar op in gaan en ik moet natuurlijk heen en weer naar Amsterdam (ze zitten op de Vijzelstraat) maar ik heb na vier jaar boekenkisten uitpakken zin in een inhoudelijke uitdaging. Jullie horen of er een reactie komt.

Over vrouwen gesproken, ik las de afgelopen week een boek over een vrouw die in diezelfde jaren zestig waarin ik opgroeide als tiener een bom liet ontploffen in Nederland. Ik had het boek van Danielle Hooghiemstra Om de liefde, voor de troon, het dynastieke avontuur van prinses Irene en prins Carlos Hugo, geleend voor mijn oude vriend, de stads-archivaris, maar toen ik er zelf eenmaal in begon kon ik niet meer stoppen. Dat heeft natuurlijk ook te maken met het feit dat ik de geschiedenis van Spanje redelijk ken en heb gevold door mijn studie Spaans, maar vooral de strijd van die oude vorstenhuizen om de macht die overal aan het instorten was is interessant, de strijd van de katholieken en protestanten, de ingewikkelde positie van het koningshuis in de politieke arena en de tweedeling in het gezin van Bernhard en Juliana. Heerlijk kritisch boek, ik wilde onmiddellijk republikein worden na het lezen er van.

Mede op basis van nooit eerder ontsloten archiefmateriaal uit Nederland en Spanje, beschrijft Daniela Hooghiemstra hun hoop, hun liefde, hun ambitie en, uiteindelijk, de radicale modernisering van hun ideaal. De familie van Carlos Hugo speelde eeuwenlang een hoofdrol in de Europese geschiedenis. Op meesterlijke wijze beschrijft Hooghiemstra hoe revoluties en snelle veranderingen in Europa aan die macht een einde maakten en hoe zij van bestuurders in marionetten veranderden. Nooit eerder werden de achtergronden van wat in Nederland de ‘affaire Irene’ is gaan heten, zo onthullend en verhelderend beschreven.

Na dit boek kreeg ik het nieuwe boek voor de boekenclub in handen (ik had een e-book versie maar ik heb zo veel liever een boek); Nico Dros, Willem die Madoc Maakte. De Nederlandse Umberto Eco wordt hij al genoemd en inderdaad, ik zat er meteen lekker in. je moet enige moeite doen, maar dat is het dubbel en dwars waard.

Na een storm in het jaar 1196 halen kustvissers een kleuter uit de branding. Die blijkt de enige overlevende van een schipbreuk te zijn. De jongen, vermoedelijk een koningskind, brengt zijn jeugdjaren door in een klooster nabij Brugge. Dat ontvlucht hij om zijn familie terug te vinden. Onder de naam Madoc leidt hij een leven als ridder en vecht duels op leven en dood uit, een leven waarin liefde evengoed een hoofdrol speelt. Jarenlang is hij de rechterhand van de legendarische graaf Hincmar. In Parijs ontpopt hij zich tot agnost, vrijdenker en schrijver. Maar als de Inquisitie actief wordt krijgen de ketterjagers ook Madoc in het vizier. In 2017 ontdekt een Vlaamse mediëvist een verzamelhandschrift uit de dertiende eeuw. Hij raakt ervan overtuigd dat dit eigenhandig werd geschreven door Willem, dichter van het fameuze Van den Vos Reynaerde en het mysterieuze boek Madoc. Hoe houden deze teksten verband met het levensverhaal van de veelzijdige middeleeuwse schrijver? In een roman die tegelijk bloedstollend en intellectueel uitdagend is en waarin de Middeleeuwen in alle kleur oprijzen, speelt Nico Dros een vernuftig spel met de vermeende geschiedenis van de raadselachtigste middeleeuwer: Madoc.

Omdat Buitenhof even met vakantie is kijk ik nu zondags naar het Filosofisch kwintet. Vorige week haakte ik vrij snel af, maar gisteren werd ik meteen getriggerd door de cultuursocioloog Stef Aupers die een volgens hem heel triviale onzekerheid had (dat had Clairy Polak namelijk gevraagd, wat maakt je onzeker in deze tijd?) en dat betrof de techniek waar hij geen grip meer op had. Volgens mij uitte deze man een hele algemene onzekerheid die bijna iedereen kent. Deze week kreeg ik een melding dat er mogelijk allerlei accounts van mij konden worden gehackt omdat er een datalek was geweest. Onder andere bij booking.com waar ik al heel lang niet meer actief op ben. Ik heb het maar weg geklikt maar ik word er erg onzeker van. En dit is maar een van de vele voorbeelden. Vorige week begon ik tijdens een wandeling met een zus over de column van Olaf Tempelman (De bewuste digibete burger) die te kakken werd gezet door een jonge spierbundel, die vervolgens zelf ook stond te schutteren (bij de ingang van een sportschool moest je ineens met een QR-code naar binnen in plaats van met een pasje) met zijn smartphone. Mijn zus opperde het idee om maar eens een bericht te sturen naar Tempelman dat ze zo genoot van zijn columns. Ik zei dat ze dat zeker moest doen. In dat zelfde programma van gisteren was ook de econometrist Sanne Blauw aan het woord over haar onzekerheid over de columns die ze schrijft voor de Correspondent. Omdat ze zo veel bagger over zich heen kreeg schreef ze een column dat ze zou stoppen. Vervolgens kreeg ze zo veel fanmail (die je anders nooit hoort) dat ze besloot toch door te gaan. Dus ja, mensen moeten vaker columnisten aanmoedigen anders krijgen ze alleen de negatieve berichten over zich heen. Mijn zus verzuchtte dat ze het liefst alle techniek over boord wilde gooien en weer helemaal opnieuw wilde beginnen. De vriend waar ik gisteren mee wandelde zei dat dat volgens hem wel moest kunnen. Hij wilde ook graag van WhatsApp asf en op Signal over omdat dat ook van Facebook is. De problemen waar we nu mee geconfronteerd worden (Het is oorlog en niemand die het ziet) zijn zo groot dat dat je het bijna zou wensen. De afgelopen week stond ook her een der een recensie van het boek van Sheera Frenkel en Cecilia Kang, Een smerige waarheid, Facebooks gevecht om de wereldheerschappij, over de macht van Facebook. Een boek dat ik zeker wil lezen.

Nou genoeg gesomberd over de techniek en nog maar even de boeken die deze week de revue passeerden. Vrijdagmiddag las ik in een uurtje het boek Elif Shafak, Zou Houd je moed in een tijd van verdeeldheid; urgent pleidooi voor optimisme. Even fijn om tussen door te lezen. Je mag niet bij de pakken neer gaan zitten, maar doorgaan…Niet de schreeuwers die meteen reageren op Sanne Blauw de overhand laten nemen, maar ook reageren als je wat positiefs hebt bij te dragen.

Het voelt alsof de wereld op instorten staat. Dus hoe kunnen we dan vasthouden aan ons optimisme? Hoe kunnen we onze hoop, vertrouwen en geloof in iets beters voeden? En hoe kunnen we in deze verdeelde wereld onze kalmte bewaren?
In dit prachtig geschreven, verhelderende stuk overdenkt Booker Prize-genomineerde Elif Shafak dit pessimistische tijdperk, waarin onze politiek wordt geleid en misleid door emoties, en waarin desinformatie en angst de norm zijn.
In een gevoelig, bemoedigend pleidooi voor optimisme diept Shafak haar eigen herinneringen op en put ze uit de kracht van verhalen om te laten zien hoe democratie, tolerantie en vooruitgang door schrijven gevoed kunnen worden. Daarbij geeft ze en passant ook nog antwoord op de meest prangende vragen van onze tijd.

Ik was ook begonnen aan mijn tweede boek van William Boyd, Wachten op de dageraad (Uitmuntend, roman van het jaar The Times), maar ik was er zo maar niet zo enthousiast over de eerste 100 pagina’s. Over een man met een seksueel probleem die naar Wenen gaat om zich te laten behandelen (Freud wandelt ook rond). Ik geef het vanavond nog een kans en anders ga ik toch beginnen met Het huis van de vier winden van Elif Shafak.

Voor het eerst sinds anderhalf jaar begin ik echt het vakantiegevoel te missen. En nu we weer in een vierde golf zitten ben ik bang dat ook de novembervakantie in het water gaat vallen. Ik weet het, het is een luxe die veel mensen in de wereld niet kennen, maar de mens is toch een gewoontedier. Februari 2020 ging ik een midweek naar Istanbul met mijn zoons en daarna bleef het stil (afgezien van een onverwachts weekje Frankrijk met een vriendin die daar een huis heeft). Het heerlijke gevoel van avontuur, spanning voor het onbekende. Natuurlijk Nederland is mooi en heeft veel te bieden, maar dat haalt het toch niet bij het gevoel dat je krijgt bij verre landen. Ik heb de afgelopen weken weer veel gelezen, gesport (ik ben met een nieuwe sport begonnen, tennis, tot mijn verrassing heel leuk), gewandeld, maar het zijn de bekende dingen. Ook ben ik voor het eerst weer eens naar de film geweest (Nomadland, hmm minder goed dan ik gehoopt had, veel clichés) en ook naar een museum, maar ik had de indruk dat het veel stiller was dan je zou mogen verwachten na een half jaar lockdown. Is iedereen nog bang, zijn mensen gewend geraakt aan hun kalme leventje? Ik kijk met veel plezier naar het programma Dwars door de Middellandse zee van Arnout Hauben en Marijn Sillis) heb je toch nog een beetje het gevoel dat je een beetje weg bent. Ik ben een echt kustmens en dan kom je met dir programma wel aan je trekken (alhoewel ze wel erg snel door de eilanden trekken).

Nu, de boeken die ik heb gelezen of ga lezen. Allereerst Hoe ik talent voor het leven kreeg van Rodaan Al Galidi. Je gaat je voor Nederland schamen als je dit boek leest, wat een vernederende, ellendige procedures moeten al die vluchtelingen doorstaan. Ik kon er af en toe niet in verder zo’n onmachtig gevoel je krijgt. Een top boek wat ik in een paar dagen heb uitgelezen is De vele levens van Amory Clay, van William Boyd (tip van de boekhandelaar uit Schotland). Ik heb meteen een nieuw boek van hem besteld Wachten op de dageraad.

Amory Clay lijdt in haar jeugd onder de krankzinnigheid van haar vader die gebroken uit de Eerste Wereldoorlog terugkeerde. Ze zoekt steun bij haar oom Greville, een societyfotograaf, die bij haar een levenslange passie voor fotografie ontketent.
Na een kostschoolopleiding wordt ze de assistent van Greville, met wie ze de Londense beau monde fotografeert. Haar zoektocht naar liefde en artistieke expressie brengt Amory vervolgens naar het roerige Berlijn van de late jaren twintig, naar New York in de jaren dertig, naar de antifascistenrellen in Londen en, als een van de eerste vrouwelijke oorlogsfotografen, naar Frankrijk in de Tweede Wereldoorlog.
‘De vele levens van Amory Clay’ is een meeslepend verhaal van een leven dat ten volle wordt geleefd, verluchtigd met ‘gevonden’ authentieke foto’s. Tegelijkertijd heeft Boyd een weids panorama geschapen van een aantal cruciale momenten uit de moderne geschiedenis, opgetekend via de lens van een onvergetelijke vrouw.
 

En recentelijk was ik enthousiast over Elif Shafak, waardoor ik nu in het tweede boek ben begonnen Het huis van de vier winden (over een Koerdische vrouw die in het reine probeert te komen met haar verleden), en heb ik haar meest recente boek Zo houd je moed in een tijd van verdeeldheid gereserveerd in de bibliotheek.

Het voelt alsof de wereld op instorten staat. Dus hoe kunnen we dan vasthouden aan ons optimisme? Hoe kunnen we onze hoop, vertrouwen en geloof in iets beters voeden? En hoe kunnen we in deze verdeelde wereld onze rust/ kalmte bewaren?
In dit prachtig geschreven, verhelderende stuk overdenkt Booker Prize-genomineerde Elif Shafak dit pessimistische tijdperk, waarin onze politiek wordt geleid en misleid door emoties, en waarin desinformatie en angst de norm zijn.
In een gevoelig, bemoedigend pleidooi voor optimisme diept Shafak haar eigen herinneringen op en put ze uit de kracht van verhalen om te laten zien hoe democratie, tolerantie en vooruitgang door schrijven gevoed kunnen worden. Daarbij geeft ze en passant ook nog antwoord op de meest prangende vragen van onze tijd.

Dat was het weer voor vandaag……..

Na een jaar eindelijk weer eens een boekenclub. Er werd geen specifiek boek behandeld, maar iedereen mocht een paar boeken bespreken die hij/zij de moeite waard vonden. Mijn eigen titels sla ik over omdat ik die iedere keer heb behandeld in mijn blog. Er werden erg veel non-fictieboeken besproken, maar dat komt omdat onze club meer mannen dan vrouwen omvat. Het nieuwe boek voor de volgende keer wordt Willem die Madoc maakte van Nico Dros. Ik was helemaal vergeten dat deze woorden de eerste zin vormen uit het anonieme Middeleeuwse boek Van den Vos Reynaerde.

Voorbij kwamen de volgende boeken Robert Anker, In de Wereld, Caroline de Gruyter, Beter wordt het niet; een reis door de Europese Unie en het Habsburgse rijk (in dit boek heb ik het meeste zin) Enny de Bruijn, De hoeve en het hart; een boerenfamilie in de Gouden eeuw, Flip van Doorn, De friezen (we hebben twee friezen in ons midden)..

De gedachten van boeren uit vroeger eeuwen zijn maar al te vaak in de wind verwaaid. Ze hebben generatie na generatie hun akkers geploegd, hun koeien gemolken en hun kinderen opgevoed, maar ze hebben meestal geen blijvende sporen nagelaten in boeken of brieven. Een zeldzame uitzondering is de familie waarover De hoeve en het hart gaat. Dankzij de verhuizing van een boerenzoon uit Herwijnen naar de stad, begin achttiende eeuw, zijn er ruim 180 brieven bewaard gebleven van zijn vader en andere in het dorp achtergebleven familieleden. Bovendien is er een uniek archiefstuk met hun familieverhalen, dat tot diep in de zeventiende eeuw terug reikt. Enny de Bruijn beschrijft beeldend en liefdevol hoe deze boeren uit het rivierengebied dijken hebben onderhouden en paarden gefokt, hoe ze conflicten hebben opgelost, huwelijken gesloten, verhalen verteld en kinderen opgevoed. Dankzij hun verhalen kunnen we een blik werpen in een onbekende plattelandscultuur, die altijd in de schaduw heeft gestaan van de veel bekendere, Hollandse en stedelijke cultuur uit de geschiedenisboeken.

Harald Jaehner, Wolfstijd, Duitsland en de Duitsers 1945-1955 (heb ik ook veel zin in) Christine Brinkgreve, Licht en schaduw, 15 vrouwen over leven en overleven, Klaas Tammes, Een verdwaalde intellectueel, Hans Gruijters; van kroegbaas tot eerste burgemeester van Lelystad en Flip van Doorn, De friezen. Naar aanleiding van dit boek kregen we het over een van de meest opmerkelijke boeken die we de afgelopen dertig jaar (jaja, de tijd gaat snel) in onze boeken club hebben gelezen, dat van Gjelt de Graaf, Wijneigen.

Ook al is het terpdorp in de Friese klei verzonken, het zou qua sfeer zo uit het Zuid-Amerika van Márquez kunnen zijn gelicht. Eige voelt zich lam gelegd door de gesloten gemeenschap waarvan hij deel uitmaakt. Waarom blijft hij toch inklinken op z’n geboorteklei? Hoe kan hij afrekenen meteen dorp dat hem klein houdt? Hij zoekt zijn toevlucht in de wijn. Een kleine oorlog begint te gisten; het wordt aardappel versus druif. Is het uiteindelijk Eige, de pimpelaar, die zijn omgeving verdrinkt? Of verlost Eige, de wijnschenker, zich van de mensen die hem niet mogen maar niet wie hij heeft te leven? Net zoals de held in Het parfum van Patrick Süskind gebruikt ook Eige zijn neus als wapen. Wijneigen vertelt in een meesterlijke stijl over de queeste naar eigenwaarden: een wijnboek als geurwaaier, een overlevingsgids voor de Friese heuvels, de laatste heildronk van Socrates.

Edmund de Waal, Brieven aan Camondo, (vond Gjalt geen aanrader), Pieter Gerrit Kroeger, Tand des tijds, het CDA in de nieuwe eeuw (hoogst actueel) en als laatste Valerie Hansen, Het jaar 1000, de ontdekking van de wereld.

In mijn boek Tijd van onschuld heb ik het over mijn vader die ons voorhoudt dat als wij volwassen zijn we overheerst zullen worden door de Chinezen. Dat concludeerde hij uit een grafiekje (een miljard Chinezen toen tegen veel minder Europeanen) van een aardrijkskundeboek dat bij ons thuis in de kast stond. Wij gingen als kinderen alvast onze ogen in spleetjes trekken. Daar moest ik de afgelopen week weer eens aan denken nadat ik het boek van Saygul Sauytbay De kroongetuige had gelezen. Zelden ben ik zo van slag geweest als dit boek. Ik had het idee dat wat er in de kampen van Xinjiang (waar Oeigoeren wonen) gebeurt erger is dan de concentratiekampen van de Tweede Wereldoorlog. Zij is als enige uit die kampen ontsnapt en vindt nu gehoor bij de politieke leiders in Amerika en Europa.

Een even moedig als adembenemend ooggetuigenverslag uit de grootste goelag in Xianjiang, China, van onze tijd, waarin inmiddels miljoenen Oeigoeren en Kazachen werden opgesloten.

‘De hele wereld moet weten wat er in de kampen gebeurt en wat de partij nog allemaal van plan is.’ In de Chinese provincie Xinjiang staan honderden gevangenissen en strafkampen. Ze zijn gebouwd om Oeigoeren en Kazachen op te sluiten en hen te beroven van hun identiteit en hun geloof. De omstandigheden zijn er onmenselijk: hersenspoeling, foltering, verkrachting en gedwongen inname van medicatie zijn aan de orde van de dag. De etnisch Kazachse arts Sayragul Sauytbay groeide op in Xinjiang. Jarenlang stond ze aan het hoofd van verschillende kleuterscholen, totdat ze op een dag aan de beurt was en in een strafkamp verdween. Daar moest Sauytbay haar medegevangenen de Chinese taal, cultuur en politiek bijbrengen. Daarbij wist ze toegang te krijgen tot zeer geheime informatie. Na een jaar in de hel lukte het haar te ontsnappen en naar Kazachstan te vluchten. Uiteindelijk kreeg ze asiel in Zweden. Haar leven is tot op de dag van vandaag in gevaar: zij wordt voortdurend bedreigd door de Chinese geheime dienst. Dat heeft haar er niet van weerhouden haar schokkende verhaal te doen. De kroongetuige is een even moedig als adembenemend ooggetuigenverslag uit de grootste goelag van onze tijd, waarin inmiddels miljoenen Oeigoeren en Kazachen werden opgesloten. Een waarschuwing voor de onheilspellende macht en ambities van China.

In het boek was ik het meest geschokt over de stukken waar Sauytbay de hand op weet te leggen (ze gaf les in de kampen omdat ze hoog opgeleid was en chinees sprak) en waar een tijdsplanning stond over hoe China langzamerhand de controle krijgt over een steeds groter gebied. Van 2015-2025, Hong-kong, Taiwan en Xinjiang (bijna voltooid), van 2025-2035, de aangrenzende landen als Oezbekistan, Kirgizie enz., en van 2035-2055 wordt Europa onder de voet gelopen. Dat laatste is al aan de hand als je ziet hoe de nieuwe zijderoute vorm krijgt in Afrika en Europa. China koopt steeds meer macht in door overal geld in te steken. Als ik lees dat Alkmaar rond het station een Chinezenhotel willen bouwen denk ik, zijn jullie helemaal gek geworden. Kijk wat er gebeurt in Giethoorn! Chinezen nemen alles over. Afgelopen maart is er al begonnen met de bouw van een groot kantoor voor de Airblast groep in de Boekelermeer.  ( bericht van juni 2021: Airblast groep overgenomen. China’s grootste producent van industriële schuur- en slijpmiddelen en hoge-druk straal apparatuur, neemt de Nederlandse Airblast groep over. Airblast houdt zich bezig met de import en export, assemblage, wederverkoop en levering van technisch-industriële apparatuur voor oppervlaktebehandeling) Willen we dat nu we weten wat de Chinezen allemaal van plan zijn. Ik ga onmiddellijk het boek van Henk Schulte Nordholt Is China nog te stoppen? hoe een virus de wereldorde verandert reserveren. En dan vooral omdat het boek hoopvol eindigt. Toevallig las ik van de week ook een stuk in de Volkskrant waarin Chinese jongeren massaal in verzet gaan tegen de extreme werkdruk en prestatiedrang die van bovenop opgelegd wordt. Dat geeft ook toch een beetje de hoop dat het niet zal lopen zoals de partij van China wil.

Aanvankelijk was China het middelpunt van de coronacrisis. Niet voor lang. Het land was al snel coronavrij en de economie groeit inmiddels weer stevig. De communistische partij greep de crisis aan om de ‘Grote Wedergeboorte van de Chinese Natie’ versneld uit te voeren. In het midden van de 21ste eeuw moet China een perfect draaiende eenpartijstaat zijn die economisch, militair en vooral technologisch zijn gelijke niet kent. Deze wezenlijke bedreiging voor de democratische wereld wordt niet goed onderkend – met name niet door Europa.
In Is China nog te stoppen? legt Henk Schulte Nordholt uit wat de communistische partij drijft, hoe zij de macht van het land versterkt en wat onze reactie zou moeten zijn. Zijn slotakkoord is hoopvol: Xi Jinping gaat er niet in slagen het land blijvend naar zijn hand te zetten.

Om niet alleen maar akelige boeken te lezen (ik las ook nog tussendoor in Fantoomgroei) wissel ik af met een boek dat ik van de week cadeau kreeg van een klant en dat ik absoluut moest lezen, het ging om Dagboek van een boekhandelaar van Shaun Bythell. Wat een ongelooflijk leuk boek. Korte hoofdstukjes over wat er zo allmaal gebeurt in het leven van een boekhandelaar, de vreemde klanten, de bijzonder collecties waar hij achter aan gaat, de tips voor goede boeken, echt een boek naar mijn hart. Had mijn leven er nou ook ongeveer zo uit gezien als we destijds de Eerste Bergense boekhandel hadden gekocht. Niet helemaal, omdat de winkel van Shaun het grootste antiquariaat van Schotland is. Toch iets anders dan een normale boekhandel, waar veel ‘normaler” publiek komt. verzamelaars zijn toch vaak hele aparte mensen.

Ik stond op mijn werk bekend om mijn veel briefjes die op mijn bureau lagen. Meestal dingen waar ik mee aan de slag wilde of die als inspiratie moesten dienen voor de nieuwe dag. Ik heb er al eerder melding van gemaakt. Ik heb er nu ook weer een aantal liggen die ik onder de aandacht wil brengen. Ik kwam in De Groene een boek tegen van de Correspondent waarvan ik meteen dacht, waarom is dit nooit eerder geschreven. Het was het boek Het recht van de snelste, hoe het verkeer steeds asocialer werd van Thalia Verkade en Marco te Broemmelstroet. Toen ik mijn rijbewijs haalde in 1970 (of1969) reden er een miljoen auto’s op de weg en vielen er jaarlijks meer dan 3000 doden en een evenredig aantal gewonden. Dat kwam door alcoholgebruik, slechte auto’s zonder airbags en riemen en natuurlijk door asociaal rijgedrag. Ik vond het altijd vreemd dat iedereen dat als een gegeven beschouwde en zich vrolijk in het verkeer stortte. Ik ben nooit een liefhebber geworden van autorijden, veel liever nam ik de trein. Ik stopte na10/12 jaar met rijden en rijd altijd met het openbaar vervoer. Als ik nu wel eens meerijd verbaas ik me behalve over de drukte over het hufterige gedrag van mensen die te snel rijden. Toen de maximum snelheid werd teruggedraaid naar 100 kilometer las ik dat dat toch weer veel doden zou schelen. En dan toch die VVD’ers die koste wat kost harder willen. Onze hele maatschappij is ingericht op snelheid, maar wat winnen we er eigenlijk mee? In het verkeer een paar minuten, op het werk een hoop stress. Lees het boek maar van Thalia Verkade!!

Steekt een hert de weg over of rijden wij dwars door zijn bos heen? Waarom moeten we op een knopje drukken als we de straat over willen steken? En hoe kan het dat we steeds sneller reizen, maar geen seconde eerder thuiskomen?

Van files tot fietssnelwegen, van drempels tot deelauto’s: hoe we ons verplaatsen heeft enorme invloed op de inrichting van onze straten, onze steden én onze samenleving. Het bepaalt zelfs hoe we met elkaar omgaan.

In dit boek gaan journalist Thalia Verkade en wetenschapper Marco te Brömmelstroet op zoek naar een antwoord op die ene belangrijke vraag: van wie is de straat? Ze ontdekken dat het verkeer onze publieke ruimte heeft overgenomen – en laten zien dat een radicaal andere inrichting mogelijk is.

Op een ander briefje staat een boek dat ik heel graag wil lezen maar dat niet door de bibliotheek werd aangeschaft, het is het boek Papyrus, een geschiedenis van de wereld in boeken van Irene Vallejo. Er stonden lyrische recensies in de diverse media en een quote van haar die werd aangehaald trof me. Het gaat over de angst van veel mensen dat het boek gaat verdwijnen. De quote luidt: zoveel dingen met een duizendjarige geschiedenis zijn er niet, dat zijn taaie overlevers, die zijn we heus niet zomaar kwijt. Ik wou dat ik dit citaat paraat had in 2007 toen mijn nieuwe directeur die voor de broodnodige innovatie moest zorgen het idee kreeg om een boekloze bibliotheek te scheppen (dat gaat binnen 10 jaar gebeuren). Alles moest digitaal want das was modern. Gelukkig is dat dus nooit gebeurd, maar ik merk wel dat ik veel boeken van andere bibliotheken moet bestellen omdat lang niet zoveel in boeken wordt geïnvesteerd als in mijn tijd.

Het lijkt wel alsof ze naast je zit in een gezellige pub en haar verhaal aan je vertelt. Hierdoor lijkt het dan ook alsof ze van het een naar het ander springt en dat het geheel nogal onsamenhangend is. Eenmaal je haar stijl wat gewoon bent merk je pas hoe ingenieus het boek is opgesteld en waarom het reeds meerdere prijzen heeft
gewonnen. Ikzelf had ook wat moeite om erin te komen. Maar eenmaal ik het wat gewoon was nam het boek mij mee op een magische reis doorheen de geschiedenis.

Mijn derde en laatste briefje kwam uit een artikel van Chistiaan Weijts in de NRC van 13 juni, waarin hij een pleidooi houdt voor terughoudendheid. Weijtss noemt als een van zijn geestelijke mentors Balthasar Gracian, die het boek Handorakel en kunst van de voorzichtigheid in 1647 schreef (vertaald door Theo Kars). Ik heb een jaar geleden bijna mijn hele Spaanse collectie weggedaan, maar een paar titels die me lief zijn heb ik bewaard. Dit boek van Gracian is er een van. Gracian schreef iets eerder al het boek El discreto, vertaald als De levenskunstenaar. Discretie was in die tijd een grote deugd en omvatte naast discretie ook de deugden gematigdheid en voorzichtigheid. Een boek dat al honderden jaren mensen weet te inspireren moet wel een bijzonder boek zijn. Dus heb ik het maar weer eens uit de kast gehaald om er af en toe eens wat in te bladeren. Omdat het een verzameling aforisme is is dat ook de beste methode. De roman die ik nu lees De dood van Harriet Monckton van Elizabeth Haynes kun je uren lezen, Gracian is meer voor een verloren halfuurtje.

Zonder moed is kennis onvruchtbaar.’ De Spaanse jezuïet Gracián publiceerde in 1647 een handleiding voor de omgang met mensen. In deze verkorte uitgave vinden we de hoogtepunten uit dat veel geraadpleegde werkje.

Deze cynische, achristelijke intellectuele verzameling praktische leefregels beïnvloedde vooraanstaande West-Europese schrijvers en filosofen als Voltaire, Stendhal, Nietzsche en Schopenhauer.

Ik geloof dat ik iets heel doms heb gedaan. Tijdens het schrijven van mijn vorige blog kwam er ineens een advertentie van de magische Knee active plus naar voren. Nou heb ik al anderhalf jaar last van mijn knie die ineens op slot zat. Door oefeningen kon ik gelukkig vrij snel weer redelijk lopen, maar de pijn en het ongemak is nooit helemaal weg gegaan. Regelmatig heb ik een iets dikkere knie, maar dat verdwijnt in de loop van de maanden weer. Ik had het pas geleden met een vriendin die ook last heeft over het dragen van een knieband die je regelmatig bij de fysiotherapie krijgt aanbevolen. Maar deze advertentie beloofde me een volledige genezing door het dragen van een magnetische band. Als dat toch eens waar zou kunnen zijn. Ik weet dat dat niet mogelijk is, maar voor dat ik wist had ik die band toch besteld. Baat het niet…..Gisteren kwam de band binnen en het was meteen duidelijk dat het niet bij de band alleen kon blijven, dat was pas de eerste stap. Daarna volgen er nog twee die ook weer heeeeel goedkoop worden aangeboden, jaja. Ik had natuurlijk meteen op internet moeten gaan kijken want in het stuk dat ik net las wemelt het van de fouten en vreemde zinswendingen en kromme redeneringen. Ik geloof dat ik de band weer terug mag sturen en dat ik dan mijn geld weer terug krijg. Ik denk dat ik dat toch maar ga doen. Als dit echt zo goed zou helpen zou half Nederland er natuurlijk mee lopen. Zolang ik nog niet echt kreupel ben blijf ik maar gewoon doormodderen. zonder band. Ik moet ineens weer denken aan de woorden van een vriendin die in een gezondheidscentrum werkt. Ze krijgt veel oudere patiënten die denken dat er voor elke kwaal een oplossing is. Maar we slijten allemaal en moeten daar gewoon maar mee leren leven was haar uitspraak. Een goed advies denk ik. tenzij je echt niet meer kunt lopen en een nieuwe knie nodig hebt.

Ik heb afgelopen week twee boeken waarin ik begon weer weggelegd. Ontheemd van Edward Said. Die relatie tussen de oosterse en westerse wereld die hij op kritische wijze zou beschrijven kon ik niet ontdekken. De eerste 100 pagina´s gingen voornamelijk over zijn schoolperiode, met veel namen van medescholieren. Het was voor mij niet boeiend genoeg. De tweede teleurstelling was het boek van Julia Navarro. Zeg me wie ik ben. De verfilming van het boek begon deze week op Nederlan2 in 5/6 delen. Ik had er echt zin in maar de stijl stond me zo tegen dat ik toch na 100 pagina’s mee gestopt ben. Te romantisch, de liefde die als een rode draad door het boek loopt is aan mij niet besteed en ook nog eens onwaarschijnlijk. En de geschiedenis die je er bij krijgt (Spaanse burgeroorlog, WO 2, enz.) die ken ik allemaal wel. Ik ging eens grasduinen in de recensies en vond na alle laaiende recensies toch ook hier en daar wel wat kanttekeningen. Zoals hieronder….

Het verhaal is wat onwaarschijnlijk allemaal en ook wat opgevuld met bordkartonnen personages, en had het einde wat voller gekund. Maar desondanks leest deze turf (799 pagina’s!) als een trein en heb ik er een waardevolle geschiedenisles bij gekregen.

Ik ben nu begonnen aan een boek dat iemand van mijn gymclubje het beste boek vond dat ze ooit had gelezen. Het is van Qais Akbar Omar. Het fort met de negen torens. Maar ook van dit boek weet ik niet of ik het uit ga lezen. Het deed me te veel denken aan De vliegeraar Khaled Hosseini. Het verhaal van een familie die moet vluchten uit een land vol geweld. En ook hier is het de stijl die me niet zo aanspreekt. En de geschiedenis ken ik ook wel.

Ik denk dat ik toch maar ga beginnen aan een boek dat ik ook kreeg aangeraden van iemand uit datzelfde clubje, dat is het boek De dood van Harriet Monckton van Elizabeth Haynes. Zij heeft al meerder psychologische thrillers geschreven en dit boek zou op historische feiten berusten. Altijd een pre. Haynes werkte vroeger als analist bij de politie en is nu fulltime schrijver. En het is ook nog aangeraden door het DWDD-panel. Jammer dat dat soort groepjes niet meer bestaat op televisie. Brommer op zee was wel aardig, maar zo’n panel vond ik toch heel aanstekelijk werken.